TONK-steun veel minder aangevraagd dan verwacht, 'regels zijn te streng'
De nieuwe TONK-steunregeling wordt veel minder gebruikt dan gemeenten hadden verwacht. "Tot nu toe gaat het om duizenden aanvragen landelijk en we hadden toch wel op tienduizenden aanvragen gerekend", zegt Peter Heijkoop van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, tevens wethouder in Dordrecht.
De Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK) is bedoeld voor mensen die door de coronacrisis bijvoorbeeld hun woonlasten niet goed kunnen betalen. Sinds vorige maand kunnen mensen de regeling aanvragen en dan kunnen ze steun krijgen voor de periode van januari tot en met juni 2021. Gemeenten voeren de regeling uit en mogen ook zelf de regels en de hoogte van de uitkering bepalen. Het kabinet heeft 260 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de regeling.
'Te streng'
De Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) en artiestenvakbond Kunstenbond zeggen dat er zo weinig gebruik van wordt gemaakt omdat de regels te streng zijn. "Zelfstandig ondernemers kijken wel naar de regeling, maar zien ook dat ze er weer niet voor in aanmerking komen, terwijl ze het wel zwaar hebben", zegt Cristel van de Ven van de VZN. "Deze regeling gaat geen hulp brengen, de voorwaarden zijn wederom pittig en ook zijn er heel veel verschillen tussen gemeenten. De ene gemeente zegt dat je je spaargeld eerst moet opeten tot 6000 euro, de andere tot 30.000 euro."
"Veel van onze leden, vaak koppels, zijn van modaal naar bijstandsniveau gezakt", zegt Anne-Marie Harmsen van de Kunstenbond. "De eerste TOZO-regeling voor zelfstandigen was goed, die had geen partnertoets. Maar de TOZO's erna wel en dat bracht veel ellende. De TONK moest daarvoor een oplossing zijn, maar die heeft vaak dezelfde grondslag. Ook voor de TONK kom je vaak niet in aanmerking met een werkende partner of als je net boven bijstandsniveau uitkomt. Dit is een nijpend probleem."
'Wil niet mijn pensioenpotje opeten'
"Eigenlijk heb ik de TONK wel nodig, maar ik kan er geen aanspraak op maken", zegt operazangeres Charlotte Houberg. Normaal verdient ze haar geld met optredens, maar dat ligt nu helemaal stil door corona. Maar doordat haar partner wel werk heeft en ze wat spaargeld heeft, kan ze geen TONK krijgen.
"Als muzikant moet je altijd al de eindjes aan elkaar knopen en dat spaargeld was bedoeld als mijn pensioenpotje voor later, dat geld wil ik nu eigenlijk niet opeten. Mijn partner is nu zo vriendelijk om voor mij in te springen en zo redden we het wel. Maar het is vervelend om zo afhankelijk te zijn. Als muzikant moet ik nu eigenlijk ook blijven investeren in mezelf, in coaching en het opbouwen van mijn carrière. Maar moet ik dan nu met zijn geld in mijzelf investeren?"
Verschillende bedragen
Hoeveel TONK je maximaal kunt krijgen, verschilt per gemeente. In Utrecht is het bijvoorbeeld maximaal 1500 euro voor de gehele periode van zes maanden. Terwijl het in Coevorden maximaal 1000 euro per maand is, dus 6000 euro voor de gehele periode van zes maanden.
De gemeenten erkennen dat er grote verschillen zijn. "Daar zit ook een idee achter", zegt Peter Heijkoop van de VNG. "In Oost-Groningen heb je andere woonlasten dan in een stad als Amsterdam. Dus het is ook niet gek dat er maatwerk van toepassing moet zijn."
VNG: wees ruimhartig
Hij vraagt gemeenten wel om niet te streng te zijn. "Gemeenten moeten zelf bepalen welke regels ze eraan verbinden. Wij roepen wel alle gemeenten op: doe het ruimhartig. Probeer de TONK ook echt een hulp te laten zijn voor de mensen, hij is niet voor niets in het leven geroepen."
Het ministerie van Sociale Zaken zegt in een reactie dat het aan een gemeente is om te bepalen of een huishouden onvoldoende draagkracht heeft. "De gemeente bekijkt welk deel van de woonkosten het huishouden zelf nog kan dragen en welk deel niet. De TONK wordt verstrekt voor het deel dat niet zelf kan worden gedragen", aldus een woordvoerder. "Als huishoudens nog voldoende middelen hebben voor noodzakelijke kosten, besluit de gemeente anders. De regeling is namelijk echt bedoeld voor huishoudens waarvan het inkomen aanzienlijk is gedaald."