Vaccinvoorraad is balanceren tussen snelheid en zekerheid, zegt RIVM-vaccinatiebaas

Het is nodig om een flinke voorraad coronavaccins achter de hand te houden, anders leidt een tegenvallende levering direct tot problemen. Dat zegt de baas van de coronavaccinaties bij het RIVM, Jaap van Delden. In de technische briefing van de Tweede Kamer reageerde hij op kritiek van deskundigen dat de voorraad best kleiner kan.

Om de dynamiek rond de voorraden uit te leggen, toonde Van Delden meerdere grafieken. Hij vergelijkt onder meer het aantal geleverde doses met de daadwerkelijk gezette prikken. Het witte vlak daartussen is de voorraad. "Aan de ene kant willen we dat vlak zo dun mogelijk houden, omdat we zo snel mogelijk willen vaccineren. Maar dat vlak moet ook niet te dun zijn, want dan moet je wellicht afspraken afzeggen bij tegenvallende leveringen."

Op de grafiek is ook te zien dat het witte vlak in maart groter is geworden, er was dus meer voorraad. Dat komt volgens Van Delden doordat op dat moment de vaccinatie van AstraZeneca op pauze werd gezet vanwege de berichten over mogelijke bijwerkingen. Ook kwamen toen ineens grote leveringen van AstraZeneca. "Dat schommelt enorm, tussen de 40.000 en 400.000."

De voorraad vaccins wisselt per dag en liep deze week uiteen van 400.000 tot 700.000, zegt Van Delden. Dat komt volgens hem doordat de farmaceutische bedrijven de vaccins met grote hoeveelheden tegelijk leveren. "Net na dat vrijgeven heb je veel voorraad, vlak voor de levering heb je weer weinig."

Bij de vaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna zijn die leveringen redelijk voorspelbaar en volgens Van Delden ontstaat daardoor een regelmatige zaagtandlijn. De grafiek van de leveringen door AstraZeneca omschrijft hij daarentegen als een chaos.

Vanwege de voorspelbaarheid van de Pfizer-levering kan de extra buffer van dit vaccin wél al worden verkleind van zo'n 150.000 naar 100.000 tot 120.000. Dat betekent dat na een vertraagde levering er nog vaccins zijn voor drie dagen in plaats van vijf dagen.

"Daarmee nemen we bewust een risico. Het is niet uitgesloten dat we nog wel eens afspraken moeten afzeggen door een vertraagde levering, maar ik heb daar wel vertrouwen in." Hij sluit niet uit dat de buffer voor Pfizer nog verder omlaag gaat, naar twee dagen of één dag.

Volgens Van Delden wordt 95 procent van de vertragingen veroorzaakt door de levering van de vaccins. En zodra er meer wordt geleverd, wordt de priksnelheid ook direct opgevoerd. "We zijn flexibel in grote volumes snel wegzetten. We hebben overcapaciteit. We zijn ook flexibel in het versneld uitnodigen van doelgroepen." Hij verwacht dat de meeste risicogroepen eind april zijn ingeënt.

Van Dissel: gedrag is cruciaal

Volgens Jaap van Dissel, hoofd infectieziektebestrijding van het RIVM, is de Britse variant van het virus inmiddels dominant en is deze 34 procent besmettelijker dan het oorspronkelijke coronavirus. "Dat getal heeft nogal gevarieerd, maar naarmate de Britse variant meer aanwezig is, wordt dit getal steeds harder."

Hij benadrukt dat het gedrag van mensen veel invloed heeft op de coronacijfers. Het R-getal zou 0,8 zijn als iedereen zich buitenshuis aan alle basisregels houdt. En als we geen enkele basismaatregel zouden volgen, dan stijgt de R volgens berekeningen naar 2,5, stelt Van Dissel. "De Britse variant maakt het nog kritischer, omdat die besmettelijker is. Daarom moeten we de regels nog strikter toepassen."

De laatste weken zijn ook meer kinderen onder de 13 jaar positief getest en volgens Van Dissel komt dat vooral door de heropening van de scholen. Twee procent van de scholen heeft te maken gehad met een cluster besmettingen en in ongeveer de helft van die gevallen moesten complete klassen naar huis. "Het is een beperkt aantal, maar we houden het nauwkeurig in de gaten."

1300 IC-bedden

Voor de komende twee maanden verwacht Van Dissel dat er nog meer coronapatiënten in het ziekenhuis en op de intensive care belanden. "Als de huidige R-waarde onverminderd zou voortbestaan, kan de piek uitkomen op 1300 IC-bedden, maar we hopen lager uit te komen." Dat zou een verdubbeling zijn ten opzichte van de huidige ruim 600 bezette IC-bedden. De laatste keer dat er meer dan 1300 coronapatiënten op de IC lagen was op 14 april vorig jaar.

Voor de iets langere termijn is Van Dissel positiever. "Tegen de zomer zal het beeld er anders uitzien dan nu: minder mensen op de IC, er zijn meer mensen gevaccineerd en het wordt mogelijk om de lockdown op te heffen."

Ook nu ziet hij al positieve effecten door het vaccineren. Zo zijn er minder besmettingen in verpleeghuizen en zijn er veel minder 80-plussers met corona opgenomen in het ziekenhuis.