Versoepelen kon alleen onder voorbehoud, 'maar mensen horen wat ze willen horen'
Het aantal coronabesmettingen blijft toenemen en daarom worden de maatregelen voorlopig waarschijnlijk niet versoepeld, lekte gisteren uit na Cathuisoverleg tussen demissionair premier Rutte en andere betrokken ministers. Twee weken geleden zetten Rutte en minister De Jonge de deur nog op een kier voor versoepelingen: vanaf 31 maart zouden de terrassen misschien weer open kunnen en studenten in het hoger onderwijs een dag per week naar college. En het kabinet wilde kijken naar meer mogelijkheden voor winkels.
Let wel: dit alles was onder voorbehoud. Meerdere malen benadrukte De Jonge dat zulke versoepelingen alleen mogelijk zouden zijn bij een gunstige ontwikkeling van de coronacijfers en ziekenhuisbezetting. "En als het ons lukt om die Britse variant niet exponentieel om zich heen te laten grijpen."
Moeite met nuances
Nu het aantal positieve coronatests blijft stijgen, lijkt de kans op versoepelingen dus klein. Maar het is ook begrijpelijk dat veel mensen en organisaties teleurgesteld reageren op dat nieuws, zegt gedragswetenschapper Reint Jan Renes, die vorig jaar betrokken was bij de zogeheten Corona Gedragsunit van het RIVM. "We willen met z'n allen heel graag weer open. Als je dan in een persconferentie precies de dingen hoort waar je zo op hoopt, dan blijft dat hangen. Er zaten wel voorbehouden in, maar we vinden het toch lastig om die nuances ook mee te nemen."
Renes spreekt van selectieve aandacht, waarbij mensen vooral gefocust zijn op dingen die ze graag willen horen. "Als je suggereert dat iets misschien weer kan, denken veel mensen: dat gaat gebeuren. Nu wordt hun dat weer afgenomen, dat voelt als een verlies. Terwijl ze natuurlijk eigenlijk nog niks hadden. Maar zo'n toespraak kan dat gevoel echt opwekken."
Geen terrassen
Inderdaad leidt het uitblijven van versoepelingen tot teleurgestelde reacties. In het Brabants Dagblad zeggen horecaondernemers dat ze blij zijn gemaakt met een dode mus. Een "zoethoudertje", noemt een café-eigenaar de voorgestelde versoepelingen tegen RTV Oost. "Eigenlijk had ik liever gehad dat ze niks gezegd hadden."
Ook hun brancheorganisatie Koninklijke Horeca Nederland noemt het teleurstellend dat de terrassen met Pasen niet open mogen. Die mogelijkheid hadden ze naar eigen zeggen "altijd in het achterhoofd gehouden".
Volgens gedragswetenschapper Renes kan het al enorm helpen als mensen worden betrokken bij een bepaalde afweging. "Mensen snappen heus wel dat een uitkomst niet altijd is wat zij willen, als ze maar weten hoe die uitkomst tot stand is gekomen. Dus neem ze bijvoorbeeld mee in de cijfers en de dilemma's die daaruit voortkomen, om duidelijk te maken waarom je wel of niet versoepelt."
Begrip en teleurstelling
Overigens is er ook begrip voor het uitblijven van versoepelingen. Tegen Omroep Brabant zegt een horecaondernemer bijvoorbeeld weliswaar teleurgesteld te zijn, maar het voornemen van het kabinet ook te snappen. "Tijdens de vorige persconferentie is perspectief geboden: afhankelijk van de coronacijfers mogen de terrassen open. Dat lijkt nu dus niet door te gaan en dat is vervelend. Aan de andere kant zou het vreemd zijn als we als horeca, kijkend naar de oplopende coronacijfers, zeggen: het is tijd om te versoepelen."
Ook Pieter Duisenberg, voorzitter van de Vereniging van Universiteiten (VSNU), voelde de bui wel hangen. "Je ziet de besmettingscijfers toenemen", legde hij vanmorgen uit in het NOS Radio 1 Journaal. "Maar we zijn ook teleurgesteld, want bij de vorige persconferentie was toch de hoop gewekt dat we open zouden kunnen als het allemaal mee zou vallen. Dat willen we ook heel graag, voor studenten en medewerkers."
Duisenberg noemt het voornemen van het kabinet wel consistent. "Ze hebben de vorige keer gezegd: versoepelen kan alleen als het meevalt. Maar vanuit mijn onderwijsperspectief zeg ik ook: het kan toch veilig?" Volgens de VSNU-voorzitter heeft het hoger onderwijs tot 15 december, toen studenten nog één dag per week fysiek les kregen, laten zien dat dat heel gecontroleerd kan. "Er waren toen geen besmettingshaarden op universiteiten."
Politiek verslaggever Xander van der Wulp constateert dat de politiek de afgelopen tijd best wat verwachtingen heeft gewekt, maar dat daarbij wel altijd voorbehouden zijn gemaakt. "Toch zal het ongeduld bij mensen toenemen. Tegelijkertijd hoopt het kabinet erop dat veel mensen ook begrip hebben voor de maatregelen, vanwege de oplopende cijfers."
Volgens Van der Wulp zal bijvoorbeeld de impact van de avondklok binnen het kabinet nog wel worden besproken. "Je hoorde de laatste tijd met name uit D66-hoek dat die maatregel vanwege de aanstaande zomertijd niet meer te handhaven zou zijn."
Maar, zei Van der Wulp in het NOS Radio 1 Journaal, de conclusie is blijkbaar toch geweest dat die maatregel vanwege de cijfers echt niet van tafel kan:
In de persconferentie van Rutte en De Jonge, morgen om 19.00 uur, horen we dus meer over (het uitblijven van) de versoepelingen van de coronamaatregelen. "Het zal wel moeilijk zijn om weer perspectief te bieden", denkt Van der Wulp. "Dat proberen ze wel steeds. Daarom kwam het kabinet de vorige keer ook met die mogelijke versoepelingen, die nu toch niet door kunnen gaan. Ik ben benieuwd welke toon ze morgen aanslaan."
