'Linkse Trut' of 'racist': jongeren over de haat tussen linkse en rechtse stemmers
Het was tijdens een les Engels dat de lerares de vorige Amerikaanse president 'Lord of the pigs' noemde. Toen de 17-jarige Wouter (niet zijn echte naam) reageerde dat hij fan is van Trump, vond ze dat heel raar. En dat was niet de enige keer dat hij het gevoel had niet helemaal vrij voor zijn mening uit te kunnen komen als FvD-aanhanger.
Hij is niet de enige. In een vragenlijst van NOS Stories, die ingevuld werd door ruim 6000 jongeren tussen de 13 en 19 jaar, gaven meer dan 1000 jongeren aan negatieve ervaringen te hebben gehad vanwege hun politieke voorkeur. Dat varieert van uitgescholden worden op sociale media, aangevallen worden door de hele klas en leraar, ruzie thuis en zelfs verbroken vriendschappen.
NOS Stories sprak met twee 'rechtse' en twee 'linkse' jongeren over de haat die zij krijgen vanwege hun politieke voorkeur:
Veel van de jongeren die hun verhaal deden aan Stories willen anoniem blijven. Soms omdat ze echt bang zijn dat ze vrienden kwijtraken. Zoals Boris (niet zijn echte naam) van 19, die vreest een goede vriend te verliezen.
Boris is van plan om op een progressieve partij te stemmen, zijn vriend daarentegen probeert hem al maanden over te halen om toch op Forum voor Democratie te stemmen. "Hij verafschuwt alles dat nu links is, maakt de hele tijd ruzie met me erover."
Liever zou Boris helemaal niet meer met zijn vriend over politiek praten, maar dat lukt niet, omdat die de hele tijd begint over de coronamaatregelen. "Ik heb echt het idee dat onze vriendschap hierdoor kapot gaat."
Geen vrienden meer
Dat gebeurde bij Jesse van 18 al echt. Hij mag net als Boris dit jaar voor het eerst stemmen en doet dat op D66 vanwege hun standpunten op het gebied van racisme en lhbti-emancipatie. Maar in het dorp waar hij opgroeide en nog steeds woont lijkt hij de enige te zijn, zegt Jesse.
"Iedereen is hier voor Forum of de PVV en die hebben in mijn ogen homofobe standpunten. Ook van wat ik heb gezien in de appjes die in de media kwamen." Dus besloot Jesse dat hij liever geen vrienden meer wilde zijn, nadat ze na een aantal discussies daarover, aankwamen met een kofferbak vol FvD-posters om overal op te hangen. Nu heeft hij alleen nog maar vrienden uit de stad, uit Leeuwarden.
Ook verschillende onderzoekers zien de strijd of zelfs haat tussen mensen met verschillende politieke voorkeuren. Of die toeneemt, daarvan zijn geen concrete cijfers, maar dat het speelt zien ook zij.
Zo onderzocht politicoloog Eelco Harteveld welke gevoelens aanhangers van politieke partijen koesteren ten opzichte van aanhangers van andere partijen. Daarin viel op dat PVV'ers en FvD'ers GroenLinks-aanhangers een extreem lage score geven: 23 graden. Andersom geldt dat GroenLinksers de rechtse kiezers nog 'kouder' beoordelen.
Volgens Harteveld plaatsen Republikeinen en Democraten uit de VS - waar de polarisatie ook heel sterk is - elkaar rond de 30 graden op de politieke thermometer.
Zowel uit onderzoek naar polarisatie als uit de vragenlijst en gesprekken van Stories lijken de echt heftige discussies vooral te gaan over culturele thema's, zoals immigratie, (gender)identiteit en kwesties als het klimaat.
Haat op TikTok
Het is niet erger bij jongeren, maar de strijd lijkt er bij hen wel heftiger aan toe te gaan doordat ze zich vaak aangetrokken voelen tot partijen met een progressief profiel zoals GroenLinks of tot de rechts-populistische partijen als de PVV, en minder tot middenpartijen of wat traditionelere linkse partijen.
Veel jongeren krijgen discussie mee, doordat die vooral op sociale media wordt gevoerd. Dat merkt ook Linda, die op TikTok filmpjes maakt over waarom zij op FvD stemt, een taboe voor (jonge) vrouwen, zegt ze.
Ze maakt zich zorgen "het ergste vind ik als linkse Tiktokkers oproepen om niet meer te praten tegen mensen die op Forum stemmen." Zelf heeft zij ook vriendinnen die GroenLinks stemmen en ze zou liever willen dat 'linkse' en 'rechtse' jongeren met elkaar blijven praten. "En dat je je verdiept in elkaars standpunten, dat probeer ik ook te doen."