Ministerie van Financiën: deze wetten en regels overtrad de Belastingdienst

In antwoord op Kamervragen heeft het ministerie van Financiën een overzicht gestuurd van wetten waar de Belastingdienst zich de afgelopen zeven jaar niet aan heeft gehouden. De brief van 11 pagina's bevat een greep uit gevallen die in strijd zijn met de wet of de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, schrijven demissionair staatssecretarissen Vijlbrief en Van Huffelen. Het is geen compleet overzicht.

De brief vloeit voort uit een motie van CDA-Kamerlid Omtzigt.

De voorbeelden in de Kamerbrief gaan onder meer om het achterhouden van stukken of het te laat verstrekken van stukken aan burgers of rechters. Ook wordt beschreven hoe het ouders onnodig moeilijk wordt gemaakt om hun recht op een toeslag aan te tonen. Het ministerie van Financiën stelt dat de Belastingdienst in het algemeen handelt volgens wet- en regelgeving, maar dat dit "helaas niet altijd het geval is geweest".

Opsomming

Veruit de meeste zaken die in de brief worden genoemd zijn al eerder aan bod zijn gekomen, onder meer in debatten in de Tweede Kamer. Vooral het overzicht van de overtredingen is nieuw. "Een ernstige en lange lijst", zegt advocaat Eva González Perez. Zij ondersteunt sinds 2014 gedupeerde ouders van de kindertoeslagaffaire.

De brief bevat onder meer een "niet-limitatieve opsomming" van situaties waarin de Belastingdienst zich niet aan de wet en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur gehouden heeft. "Dat betekent dat er nog meer is of nog aan zit te komen over wat de Belastingdienst heeft gedaan of doet in strijd met de wet", zegt González Perez. "Er staat dus nog steeds geen streep onder."

Ruim zes jaar ondervond de advocaat naar eigen zeggen geregeld dat de fiscus zich niet aan de regels hield. "Het recht werd niet gehanteerd. Deze lijst bevat alles waar ze de afgelopen jaren schriftelijk op zijn gewezen."

Een punt is volgens haar wel nieuw: punt 11, over het stopzetten van toeslagen bij een wijziging in het huishouden. "Deze werkwijze werd in 2019 door een gerechtelijke uitspraak onrechtmatig verklaard, maar ze schrijven dat deze werkwijze zelfs nu nog door de Belastingdienst wordt gevolgd."

De lijst bevat verder weinig onthullends, vindt González Perez. "Het zijn de media en politici die hier al jaren mee bezig zijn. Het is een constante graafmachine in documenten en het naar buiten brengen daarvan."

CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt reageert geschokt op de inhoud van de brief. Op Twitter noemt hij het "dwingend leesvoer om het gebrek aan rechtsstatelijkheid te begrijpen". Hij benadrukt in een toelichting dat dit opnieuw bevestigt dat de wet niet alleen te hard is uitgevoerd door de Belastingdienst, zoals soms de uitleg was, maar dat de wet zelfs niet is gevolgd.

"In een rechtsstaat dient de Belastingdienst zich aan de wet te houden. Dat vraagt de dienst ook van alle burgers. Ik wil nu heel goed weten hoeveel schade dit voor burgers en bedrijven heeft opgeleverd", zegt Omtzigt. "Een aantal mensen heeft dit de hele huurtoeslag gekost. Die zijn duizenden euro's per jaar misgelopen doordat de interpretatie van de wet door de Belastingdienst niet was hoe die moest zijn volgens de hoogste rechter."

Hij hekelt ook hoe lang het heeft geduurd voordat deze informatie de Kamer heeft bereikt. "We hadden deze brief weken geleden al verwacht, nog voor het verkiezingsreces. Nu is het een onhandig moment, want we kunnen het er nu niet over hebben met de regering."

Uit de brief blijkt ook dat de informatie nog niet compleet is. Ook dat laakt Omtzigt nadrukkelijk. "Ik vraag al jaren om een overzicht en deze brief geeft nu geen uitputtende lijst." Die lijst wil hij zo snel mogelijk. Ook wil hij dat zo snel mogelijk duidelijk wordt hoe lang het kabinet hier al van wist.

Beslagvrije voet

Vorige week concludeerde RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke documenten dat de werkwijze van de Belastingdienst, die leidde tot de toeslagenaffaire, veel eerder begon dan tot nu toe bekend was.

In de Kamerbrief van vrijdagavond wordt ook gereageerd op het verhaal over de beslagvrije voet van de NOS. Hieruit blijkt dat de Belastingdienst er bij het verrekenen van toeslagen niet standaard rekening mee houdt of mensen genoeg geld overhouden om van te leven, terwijl dat volgens een wet die op 1 januari van kracht werd wel zou moeten.

De Belastingdienst bevestigde de werkwijze en zei dat als mensen erom vragen er wel naar de persoonlijke situatie wordt gekeken. Volgens de dienst is dat volgens de nieuwe wet toegestaan.

Het ministerie van Financiën zegt onderzoek te doen naar de vraag hoe de handelwijze van de Belastingdienst moet worden geduid. Ze willen in gesprek met de Nationale Ombudsman en sociaal raadlieden.