China en Rusland willen maanbasis: het begin van een nieuwe ruimterace?

• Ivo Landman

  redacteur Online

Als de plannen van China en Rusland werkelijkheid worden, staat er straks een basis op de zuidpool van de maan. De twee landen hebben een document ondertekend waarin ze verklaren te willen samenwerken met hun maanplannen.

De contouren van een nieuwe ruimterace beginnen zich daarmee af te tekenen, want ook de VS en Europa willen terug naar de maan. Maar die space race zal er anders uitzien dan in de jaren 60, verwacht de Britse ruimtevaartjournalist Andrew Jones.

China maakte in augustus vorig jaar bekend partners te zoeken voor het ILRS, het International Lunar Research Station. Hoe dat eruit gaat zien is nog niet duidelijk. Rusland en China gaan in ieder geval samen een roadmap voor de maanbasis opstellen. De twee landen spraken eerder al af elkaar te helpen bij twee onbemande maanvluchten.

Andere internationale partners mogen ook meedoen, benadrukken Moskou en Peking. Maar willen die dat ook? De VS, Europa, Japan en Canada hebben hun eigen maanprogramma, en daarmee lijkt een ruimterace tussen die twee blokken ophanden.

De Britse journalist Andrew Jones volgt de Chinese ruimtevaart op de voet. Volgens hem is het woord ruimterace niet echt passend, omdat de vergelijking met de jaren 60 van de vorige eeuw niet opgaat. Er is geen deadline en geen duidelijk doel zoals toen. In 1969 wilden Rusland en de VS per se de eerste zijn die voor 1970 een man op de maan zouden hebben.

Tegelijkertijd zijn er ook paralellen, want de geopolitieke spanning tussen China en de VS loopt steeds verder op, en dat gaat, net als tijdens de Koude Oorlog, gepaard met een prestigestrijd in de ruimte.

Schisma

"Er is niet echt sprake van een race", zegt Jones. "Het kan zich wel ontwikkelen tot een concurrentiestrijd. Wat je nu ziet is dat er een schisma ontstaat, de internationale partnerschappen worden een beetje herverdeeld."

China boekt de laatste jaren veel vooruitgang met ambitieuze missies naar de maan, Mars en een nieuw ruimtestation, waarvan de eerste onderdelen dit jaar worden gelanceerd. Dat ruimtestation is, hoewel kleiner, vergelijkbaar met het ISS, waar China niet welkom is vanwege Amerikaanse zorgen over de nationale veiligheid. China ontwikkelt ook een zware raket die een bemand ruimtevaartuig naar de maan kan brengen. Een prototype van dat maanschip is vorig jaar in een baan om de aarde getest.

De plannen hebben veel weg van het Amerikaanse maanprogramma. NASA wil met internationale partners een klein ruimtestation rond de maan bouwen, de Gateway, en van daaruit bemande maanlandingen uitvoeren. Er zijn ook ideeën voor een maanbasis, het Moon Village.

Aanvankelijk zou ook Rusland een bijdrage leveren aan het Amerikaanse maanproject. ESA, op zijn beurt, heeft aangegeven ook naar de Chinese plannen te kijken om te zien waar hun programma's elkaar kunnen aanvullen. "Het wordt interessant om te zien hoe dat verdergaat", zegt Jones. "Zal NASA op een geven moment zeggen: jullie zijn voor ons of tegen ons?"

Het Amerikaanse ruimtevaartagentschap staat in de startblokken voor zijn bemande maanprogramma. In november is de eerste, nog onbemande maanvlucht met de nieuwe Orion-capsule gepland. China is nog niet zo ver, maar wil zeker ook mensen naar de maan sturen, verwacht Jones. "Dat is wat ze willen. Het betekent niet dat het snel gebeurt, want ruimtemissies zijn per definitie een uitdaging en er gaat af en toe iets mis. Maar China heeft een weldoordacht plan dat genoeg steun krijgt vanuit de Communistische Partij."

Astronoom Marc Klein Wolt van de Radboud Universiteit, die de Chinese ruimtevaart goed kent, snapt de samenwerking met Rusland wel. "Rusland heeft zelf het geld niet voor een ambitieus bemand maanprogramma, maar wel veel ervaring en kennis. China maakt daar slim gebruik van."

Dat de VS niet wil samenwerken met China in de ruimte, heeft volgens Klein Wolt te maken met de angst voor technologiediefstal. Maar die angst zou niet moeten opwegen tegen de voordelen van samenwerking op wetenschappelijk gebied, vindt hij. "Daarom ben ik ook blij dat ESA zich autonoom opstelt. Europa zou als brug kunnen fungeren tussen China en de VS. Een maanbasis kost ontzettend veel geld. Als die landen dat echt willen, lukt dat waarschijnlijk niet zonder samen te werken."