Naakt in nieuw kinderprogramma: onnodig en stap te ver, of juist leerzaam?

• Maartje Geels

  redacteur Online

"Walgelijk en vulgair", maar ook "taboedoorbrekend en leerzaam". Het zijn enkele reacties die op sociale media verschenen op het nieuwe kinderprogramma Gewoon Bloot, waarin basisschoolkinderen naakte mensen vragen stellen. De aankondiging maakt op sociale media veel los.

Ook politici spreken zich op Twitter uit tegen het programma. Tweede Kamerlid Kuzu van Denk noemt het programma "van de zotte" en Forum voor Democratie-leider Baudet vindt dat het "aanschurkt tegen het promoten van pedofilie". SGP-leider Kees van der Staaij zegt: "Gewoon. Bloot. is niet normaal. En moet dat ook niet worden." Zijn partij stelde Kamervragen over het NTR-programma.

In Gewoon Bloot staan naakte volwassenen op een podium. Kinderen - allemaal uit groep 7 en 8 - kijken toe en mogen vragen stellen over de ontblote lijven. "Zijn jullie onzeker over een bepaald deel van je lichaam?" en "Scheer je je of hars je je?" zijn vragen die in de eerste aflevering aan bod komen. Over seks wordt niet gesproken - daarover stelden de kinderen geen vragen, zeggen de makers.

Het Jeugdjournaal vroeg kinderen die de eerste aflevering al hebben gezien wat ze ervan vonden:

Gewoon Bloot is gebaseerd op een Deens format: Ultra smider tøjet. In dat land maakte het programma eveneens veel los. In de Deense versie vroegen 11- tot 13-jarigen volwassenen letterlijk het hemd van het lijf. De makers hadden vooral een educatief doel voor ogen en hoopten een positief zelfbeeld te stimuleren, zeiden ze. Maar ook in Denemarken dacht niet iedereen daar zo over. De uiterst rechtse Deense Volkspartij bijvoorbeeld vond dat het programma kinderen "verpestte".

'Rekening gehouden met grenzen van kinderen'

"Het programma is heel zorgvuldig geproduceerd", laat een woordvoerder van de NTR weten. Volgens haar is er juist veel rekening gehouden met de grenzen van de kinderen. "Tijdens het programma is er uitgebreid met kinderen gesproken over wat er ging gebeuren en ze konden tijdens het programma aangeven hoe ze zich voelden."

Kenniscentrum Rutgers voor seksualiteit hielp de NPO met het ontwikkelen van Gewoon Bloot. Ook volgens deze experts was er veel oog voor de deelnemende kinderen. Ze deden uit eigen vrije wil mee en hun ouders gaven er toestemming voor.

Voordat de badjassen uitgaan, wordt aan de kinderen gevraagd of zij oké zijn met het vooruitzicht dat de deelnemers zich straks uit zullen kleden. Presentator Edson da Graça: "Iedereen weet dat je nooit zomaar je naakte lichaam aan iemand mag laten zien." Wie de eerste aflevering kijkt, ziet soms ongemak bij de jonge toeschouwers als de badjassen eenmaal uit zijn, maar die schaamte maakt al snel plaats voor nieuwsgierigheid. "Het is gewoon normaal", reageert bijvoorbeeld de jonge Lamin.

Ieder lijf anders

Net als bij de Deense versie zet Gewoon Bloot in op body positivity; de acceptatie van alle lichamen. Expert Elsbeth Reitzema van Kenniscentrum Rutgers wijst erop dat veel jongeren en kinderen via sociale media en reclames geregeld naaktbeelden zien. Het gaat dan vaak om gefotoshopte foto's of zelfs semi-pornografische afbeeldingen.

"Die geven een vertekend beeld van de werkelijkheid. Terwijl het belangrijk is dat kinderen weten hoe echte lichamen eruitzien en dat ieder lijf anders is", zegt Reitzema. "Wie vaker gewone naakte lichamen ziet, heeft doorgaans een positiever lichaamsbeeld", stelt omroep NTR daarover.

Maar daarmee heeft de omroep nog niet iedereen overtuigd. Zo noemt de SGP het "volstrekt overbodig" om met een programma kinderen een realistische kijk op het menselijk lichaam te geven. "Het gaat mij veel en veel te ver als dat gebeurt door leerlingen op de basisschool te confronteren met poedelnaakte wildvreemden in de klas", aldus SGP-voorman Van der Staaij.

Ook Denk-Kamerlid Kuzu wil niet dat het programma vertoond wordt. "Het zijn kinderen, die moeten we beschermen", zegt hij in een video op Twitter. "Het is van de gekke, van de zotte, hier moeten we mee stoppen." Hij roept zijn volgers op om de NPO te mailen met als doel het programma te stoppen.

Op sociale media zijn de reacties enorm verdeeld. Enerzijds klinkt er harde kritiek, mensen vinden het echt te ver gaan. Anderen vinden juist dat Nederland te preuts wordt en dat er alle ruimte moet zijn voor zo'n programma.

Veel mensen wijzen erop dat kinderen thuis ook al met naaktheid in contact komen, bijvoorbeeld wanneer hun ouders douchen. Rutgers-expert Reitzema spreekt dat tegen: "In sommige gezinnen is bloot echt taboe. Op veel scholen wordt bovendien niet meer naakt gedoucht, waardoor kinderen ook daar minder variatie in lichamen zien."

Leeftijdsclassificatie

Eerder boog de Kijkwijzer zich al over het programma, dat bedoeld is voor kinderen van 9 tot 12 jaar. Het leverde de classificering 'alle leeftijden' op. Dat betekent volgens de NTR dat er naakte mensen te zien zijn "zonder dat er seksuele handelingen of een seksuele context te zien of te horen is". Desondanks acht de SGP het programma niet geschikt voor kinderen jonger dan 12. De partij wil dan ook dat de regering contact zoekt met NICAM, de stichting achter de Kijkwijzer.

Ondanks de kritiek denkt Reitzema dat het programma een mogelijkheid biedt voor ouders om met hun kinderen in gesprek te gaan over het lichaam. "Op die leeftijd komen ze in de puberteit, dan raken ze vaak onzeker over hun lichaam. Het is belangrijk voor hen om te beseffen dat niet iedereen een grote piemel heeft."

"We hadden de ophef wel verwacht", zegt de woordvoerder van de omroep. "Niet iedereen zal het programma geschikt vinden voor kinderen, dat is oké. Het is aan de ouders of ze vinden dat hun kinderen kunnen kijken."

De eerste aflevering van Gewoon Bloot wordt op 21 maart uitgezonden. De NTR is niet van plan om het programma terug te trekken of het te wijzigen.