Meer meldingen over volle treinen, epidemiologen maken zich zorgen

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

Een overvolle trein lijkt een beeld uit een ander leven, iets van voor de coronapandemie. Toch komen er steeds meer geluiden over volle treinen. Op sociale media zijn tientallen klachten van de afgelopen weken te vinden, en ook reizigersvereniging Rover kreeg tientallen meldingen binnen. Met het oog op nog meer drukte als de scholen weer opengaan maken epidemiologen zich zorgen.

"In een drukke trein kun je geen afstand houden, maar dat hoeft volgens de overheid ook niet omdat je een mondmasker draagt. Maar een mondmasker helpt wel een beetje, maar beschermt je absoluut niet 100 procent. Ik ben verbaasd dat dit gewoon kan hier", zegt epidemioloog Frits Rosendaal "Ik zou nu echt niet een half uur schuin tegenover iemand willen zitten."

Reizigersvereniging Rover, die een meldpunt over drukke treinen heeft, ontving de laatste weken tientallen meldingen over drukke treinen. "Het is wel opvallend, aangezien ons meldpunt sinds de coronamaatregelen ingingen, stillag. De foto's die we nu zien, liegen er ook niet om", zegt een woordvoerder. Daarom roept Rover de NS op om meer touringcars in te zetten.

In de eerste lockdown, in maart vorig jaar, begon de NS met een nieuwe basisdienstregeling, waardoor er veel minder treinen reden. Ook mochten reizigers van sommige zitplaatsen in de trein geen gebruik maken zodat ze afstand konden houden van elkaar. Vanaf juli vorig jaar zijn die maatregelen weer ingetrokken en hoeft er geen afstand meer te worden gehouden in de voertuigen vanwege de mondkapjesplicht.

Wel gelden de maatregelen, 'mijd drukte' en 'reis alleen wanneer het noodzakelijk is', nog steeds.

"De trein is net zo afgesloten als een binnenruimte. Het waait daar bijna niet. Niemand heeft beweerd dat mondkapjes een grote veiligheid geven", zegt epidemioloog Rosendaal. "De kans dat je met een besmettelijk iemand in aanraking komt, is groot in een drukke trein waar geen afstand wordt gehouden", zegt epidemioloog Amrish Baidjoe.

Volgens hem heeft dat allemaal te maken met de transmissie van het coronavirus: om een besmetting te vermijden, moet je voorkomen dat je lucht van iemand anders inademt. Daarbij helpt afstand houden, en ook mondmaskers. Maar in een trein lukt afstand houden soms niet. "Dan zit je vrij dicht op elkaar, voor een lange tijd, met weinig ventilatie: de kans dat je dan de lucht van iemand inademt is best groot en vormt dus ook een hoog risico."

Hoeveel besmettingen er in het openbaar vervoer plaatsvinden, is niet bekend. Het RIVM vraagt deze gegevens niet op bij de GGD. "Het is praktisch onhaalbaar om erachter te komen of iemand in het openbaar vervoer besmet is geraakt.

Als de GGD voor het bron- en contactonderzoek aan jou vraagt waar je besmet kan zijn geraakt, zal je niet snel de trein of de supermarkt noemen", zegt een woordvoerder. De GGD laat weten dat de besmettingen in het openbaar vervoer regionaal geanalyseerd wordt, dus dat er geen landelijk overzicht beschikbaar is.

Eerste klas voor iedereen opengooien

Epidemiologen Baidjoe en Rosendaal vinden het feit dat de treinen drukker lijken te worden, zorgelijk. "Je wil in een pandemie dat de treinen zo leeg mogelijk zijn, dat alleen mensen reizen die moeten reizen", zegt Rosendaal. "De mensen die moeten reizen, moeten zo ver mogelijk uit elkaar kunnen zitten. Dus dat betekent dat sommige stoelen weer afgeplakt moeten worden, de eerste klas voor iedereen moet worden opengegooid en er langere treinen moeten worden ingezet."

De NS gaat niet preventief langere treinen inzetten, zegt een woordvoerder. "Dan geef je ook een gek signaal af. Je wil juist dat mensen alleen voor een noodzakelijke reis de trein gebruiken."

Eigenlijk moet vooral de vraag worden gesteld of iedereen in die drukke trein daar echt met een noodzakelijke reden zit, zegt Baidjoe. "Je ziet aan de verkeersintensiteit dat ook op de wegen de drukte aan het toenemen is. Dat - in combinatie met de drukkere treinen - betekent dat meer mensen naar hun werk gaan en minder thuiswerken: dat is ook zorgelijk. Want niet alleen word je dan eventueel blootgesteld aan het virus in de trein, maar ook op kantoor."

De 'openbaar vervoer-teugels' moeten weer aangetrokken worden, zegt Baidjoe. "Er is nog veel onzekerheid over wat er nu gebeurt qua infecties en de rol van nieuwe virusvarianten. De huidige situatie is nog erg zorgelijk. We willen dat de scholen opengaan, dat is belangrijk, maar dan is het wel zaak dat we alle andere maatregelen extra goed uitvoeren."