Tanzania telt geen coronadoden meer, en bestelde ook geen vaccins

• Elles van Gelder

  correspondent Afrika

Het klinkt als een utopie: lekker relaxen onder een palmboom, op een wit strand waar geen corona is. Waar je dus geen afstand hoeft te houden of mondkapje verplicht is. Geen avondklok, maar cocktails totdat de zon ondergaat.

Welkom in Tanzania, geleid door president John Magufuli, die het bestaan van het virus niet ontkent, maar wel de impact die het heeft op zijn land. Sinds mei vorig jaar heeft Tanzania geen besmettingen en doden meer geregistreerd. Ze zijn simpelweg gestopt met tellen.

Daarom was het gister niet de Tanzaniaanse overheid, zoals in andere landen gangbaar is, maar de Amerikaanse ambassade in Tanzania die de noodklok luidde over oplopende coronabesmettingen. In een officiële verklaring schrijft de ambassade bang te zijn dat gezondheidsinstellingen het aantal besmettingen binnenkort niet aankunnen.

Magufuli leidt sinds het begin van de pandemie vorig jaar zijn eigen koers. Terwijl buurlanden lockdowns afkondigden, vond hij het belangrijker dat de economie bleef draaien. Ook vertrouwde hij coronatesten niet. Het bewijs: hij had een papaja en een geit op corona laten testen en die waren positief.

En hij riep mensen op om te bidden tegen het virus. Volgens hem is het coronavirus de duivel en kan het niet overleven in het lichaam van Christus. Vorig jaar juni verklaarde hij Tanzania virusvrij. Er zijn geen officiële maatregelen en terwijl andere Afrikaanse leiders smachten naar de eerste vaccins om zorgpersoneel in te enten, heeft Tanzania geen vaccins besteld.

"Veel mensen sterven," zegt de Tanzaniaanse journalist Khalifa Said telefonisch vanuit de hoofdstad. "Onze regering blijft liegen dat de pandemie hier niet bestaat en toont geen leiderschap. De president is verantwoordelijk voor verloren levens."

President Magufuli sprak zich vorige maand uit tegen het gebruik van coronavaccins:

De jonge journalist Said is een luis in de pels van de autoriteiten. Vanaf het begin van de pandemie schrijft hij uiterst kritisch over wat er in zijn land gebeurt. Dat is niet vanzelfsprekend, want de mediavrijheid in Tanzania is beperkt. Journalisten worden regelmatig opgepakt. Over besmettelijke ziektes schrijven is sinds vorig jaar zelfs verboden. Maar Said wil laten horen wat er zich in zijn land afspeelt.

"Er vallen hier veel doden, maar dan wordt er gezegd dat de persoon gestorven is aan een korte ziekte of aan ademhalingsproblemen, niet dat het corona is," vertelt Said. "De regering vertelt ons niet om mondkapjes te dragen maar om te stomen met kruiden. Dat zou ons moeten helpen tegen het virus."

'Acute longontsteking'

Het ministerie van Gezondheidszorg meldde vorige week dat mensen niet bijeen moeten komen en dat mensen met ademhalingsproblemen naar het ziekenhuis moeten gaan. Maar corona werd niet genoemd. Artsen vertelden deze week anoniem aan de publicatie The Continent dat ze op overlijdensaktes 'acute longontsteking' moeten schrijven.

Said tast in het duister waarom de president deze koers vaart. Hij noemt het een mix van ontkenning, incompetentie en bijgeloof. Volgens hem staan veel Tanzanianen achter het beleid, mede omdat het de enige verhaallijn is die mensen horen. "Als ik met mensen praat, op straat of in een koffieshop, is het merendeel positief over het coronabeleid. Veel mensen geloven dat ons land uniek is en dat God Tanzania heeft gered van corona."

Toch suddert er verzet door belangrijke spelers in de samenleving. Hoofden van verschillende universiteiten hebben hun personeel en studenten opgeroepen om zichzelf wel te beschermen. En de katholieke kerk heeft hun volgelingen gewaarschuwd dat corona bestaat en dat ze mondkapjes moeten dragen, afstand moeten houden en handen moeten wassen.

Er sterven zoveel mensen, ontkennen kan niet meer

"Hij gebruikt het geloof in zijn ontkenning van de pandemie in Tanzania," zegt een prominente religieuze Tanzaniaanse leider, die lang in het land heeft gewerkt, aan de telefoon over de president. Hij wil wel anoniem blijven, uit angst. "Mijn hoop is dat mensen niet naar hun politieke leider luisteren maar naar hun kerk, want we begraven steeds meer mensen."

Journalist Said denkt dat de president er snel niet meer omheen kan om meer actie te ondernemen, want anders verliezen ze de controle over het verhaal. "Omdat universiteiten en kerken zeggen voorzichtig te moeten zijn, kan de overheid gedwongen worden ook een andere koers te varen. Want ze willen niet dat iemand anders het leiderschap overneemt. Ook is er diplomatieke druk." Die druk komt dan van buitenlandse regeringen, maar ook van de Wereldgezondheidsorganisatie.

Bovendien sterven er volgens hem zoveel bekende en onbekende Tanzanianen, dat de komst van de tweede golf eigenlijk niet meer te ontkennen valt.