Geen huis, geen baan, geen geld: hoe help je dakloze jongeren?
Het aantal dak- en thuisloze jongeren is de afgelopen regeerperiode gestegen. Jaar na jaar stijgt het aantal: volgens de laatste schattingen van het Centraal Bureau voor de Statistiek telt Nederland ongeveer 9400 dak- en thuisloze jongeren tussen de 18 en 27 jaar.
De helft van hen verblijft in de vier grote steden. Landelijke en gemeentelijke overheden worstelen ermee hoe ze het stijgend aantal jongeren zonder toekomst en zonder dak boven hun hoofd kunnen helpen.
Athicha raakte dakloos toen ze 17 was. Ze vertelde haar verhaal vandaag aan koningin Máxima en staatssecretaris Blokhuis:
De wettelijke regels zijn streng: jongeren zonder vast adres en zonder werk of opleiding krijgen geen geld om een huis en boodschappen te kunnen betalen. Het idee erachter is om hen zo te stimuleren een opleiding te volgen of te gaan werken.
Maar niet alle jongeren lukt dat. Wie wel een onderkomen heeft, maar geen werk of opleiding en onder de 21 is, krijgt 265 euro per maand. Geen inkomen dus waar je van kunt wonen en een opleiding van kunt betalen. Wie tijdelijk bij een familielid of elders onderdak vindt stuit op een ander probleem: dan wordt de uitkering van degene die onderdak verleent gekort.
Verschrikkelijk kwetsbare jongeren
Gemeenten denken nu iets gevonden te hebben om meer jongeren op de rit te krijgen: regels voor bijstandsuitkeringen voor degenen die op straat dreigen te komen minder streng toepassen. Op de lange termijn denken ze daarmee zelfs geld te besparen, doordat de jongeren mogelijk lange hulptrajecten bespaard blijven als ze eerder een huis en een baan hebben. Het demissionaire kabinet stelt 200 miljoen euro beschikbaar om gemeenten met projecten te helpen.
Staatssecretaris Blokhuis zegt tegen de NOS dat hij hoopt dat gemeenten echt "out of the box" gaan denken. "Het gaat om verschrikkelijk kwetsbare jongeren". Zo denkt hij aan het tijdelijk verhogen van een uitkering of het helpen met een postadres. "Als je alle jongeren die een postadres nodig hebt nee verkoopt, moet je niet gek opkijken dat er nu zo'n 10.000 dakloze jongeren rondlopen", zegt Blokhuis.
"Gemeenten hebben de vrijheid om op die manier met oplossingen bezig te zijn", zegt Blokhuis. Maar gemeenten zeggen op hun beurt dat dat niet zo simpel ligt.
Trauma's en psychische problemen
Blokhuis bezocht vandaag samen met koningin Máxima online Spaarnezicht in Haarlem, waar ze jongeren onder meer begeleiden door hen aan een zogenoemde jongerenregisseur te koppelen, die ze helpt met het zoeken naar een opleiding of werk.
Jongeren lieten hun woonplek zien aan de koningin en staatssecretaris. Ook vertelden ze tegen welke problemen ze allemaal aanlopen. Zoals de 17-jarige Athicha, die op het mbo zat toen ze uit huis werd gezet. Ze kon haar school niet afmaken, is dakloos en kampt met trauma's en psychische problemen.
Op Spaarnezicht krijgt ze tijdelijk een woonplek en wordt ze begeleid bij het zoeken naar opleiding of werk. De koningin wilde van haar weten hoe het nu gaat. Athicha vertelde dat ze weer voorzichtig aan een toekomst kan denken, op zoek naar houvast.
Tot nul terugbrengen
Veertien gemeenten hebben aangegeven dat ze willen meedoen aan projecten. Ze onderschrijven de doelstelling om het aantal dakloze jongeren voor het einde van het jaar tot nul terug te brengen. Maandag spreekt de Kamer over de problemen en het ziet er naar uit dat een Kamermeerderheid ook iets aan de strenge regels wil veranderen.
De SP wil het liefst de kostendelersnorm helemaal afschaffen, maar daar is nog geen meerderheid voor. Daarom komt de partij met een motie om de kostendelersnorm tot 27 jaar af te schaffen.