Derde golf slaat in Portugal om zich heen en legt tweedeling in zorg bloot

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

Portugal weet niet hoe de derde coronagolf nog gestopt kan worden. Iedere dag worden duizenden nieuwe besmettingen gemeld. En terwijl openbare ziekenhuizen niet meer weten waar ze de patiënten laten, staan in de private zorg bedden leeg.

In het ziekenhuis São João van Porto liggen covidpatiënten aan de beademing, al zijn ze alweer aan het herstellen. De tien bedden staan in een halve cirkel in een open zaal, waar ze zonder al te veel privacy worden geholpen door een groep van tientallen artsen en verpleegkundigen.

Correspondent Rop Zoutberg ging kijken in het ziekenhuis - en in een privékliniek, waar de situatie totaal anders is:

De druk gaat niet meer voorbij, zucht verpleegkundige Daniel Valente. Hij herstelde zelf ook van het coronavirus, al raakte het hem maar licht. Daardoor kon hij uiteindelijk thuis opknappen en terugkeren op zijn afdeling. "Het is een heel stressvolle periode. Maar het lukt me toch overeind te blijven. We moeten als verpleegkundigen op een of andere manier praktisch blijven. We weten wat de risico's zijn, maar we moeten ook doorgaan. Hoopvol blijven."

16.000 besmettingen

Maar niet alleen op het ziekenhuis São João is de druk groot. De golf aan nieuwe besmettingen gaat met duizenden per dag, donderdagavond werden ruim 16.000 infecties binnen 24 uur gemeld. Ook waren er opnieuw 300 doden. Door de cijfers staat het kleine land bovenaan de lijst met plaatsen waar het coronavirus het hardst om zich heen slaat.

Door de enorme druk op de publieke zorg wordt in het land met schuine ogen naar de private ziekenhuizen gekeken. Daar wordt momenteel mondjesmaat een deel van de patiënten uit de reguliere zorg naartoe gebracht. Per geval betaalt de overheid volgens afspraken 13.000 euro. Ook kijkt de regering nadrukkelijk naar de mogelijkheid om Portugese coronapatiënten naar Luxemburg of Duitsland te vliegen; dat land nam eerder al Nederlandse patiënten over.

"We hebben hier momenteel 41 coronapatiënten, maar we kunnen er nog wel 25 bij hebben, als dat nodig is", zegt internist Paulo Bettencourt van het enorme private ziekenhuis CUF in Porto. Dat ziekenhuis is juist een oase van rust. Patiënten liggen in individuele kamers achter een geel lint waar alleen dichtgetapete verpleegkundigen mogen komen.

Bettencourt is geïrriteerd door de discussie in zijn land over het mogelijk evacueren van patiënten naar andere Europese landen. "Ik erger me daar enorm over. Op een of andere manier lukt het maar niet in Portugal om iets van een gezamenlijke organisatie te doen. We hebben de ruimte in de ziekenhuizen, we kunnen dit probleem aan. Maar we hebben geen politici die dit oplossen."

Steeds grotere tweedeling

De privatisering van de zorg werd in Portugal al tientallen jaren geleden ingezet. Meer bezuinigingen op de zorg volgden onder druk van Europa tijdens de economische crisis van tien jaar geleden. Een verdere versterking van de private sector volgde toen buitenlanders het 'genot' van een knieoperatie onder de Portugese zon ontdekten.

Maar ook vertrokken steeds meer verpleegkundigen uit de slechtbetaalde reguliere zorg naar andere EU-landen. Als gevolg werd de tweedeling tussen private en publieke zorg steeds scherper.

Spaanse grens dicht

Voorlopig geldt in het Zuid-Europese land een lockdown om de nieuwe besmettingsgolf te stoppen. Scholen, die aanvankelijk nog open bleven, zijn inmiddels dicht. Vluchten van en naar Brazilië en het Verenigd Koninkrijk zijn geschrapt en ook de enige landsgrens, die met Spanje, wordt gesloten.

Verpleger Daniel Valente kijkt in het ziekenhuis São João om zich heen in de drukke zaal met de patiënten. Wat hem uiteindelijk energie geeft? Hij wijst. "Al deze mensen. Het feit dat het lukt deze mensen te genezen. Daar komt dan je kracht vandaan."