Ollongren: verkiezingen in maart, maar uitstel blijft theoretisch mogelijk

"Er is geen reden de Tweede Kamerverkiezingen van half maart uit te stellen. Maar we hebben het verloop van het coronavirus niet in de hand", zei minister Ollongren in de Eerste Kamer. Die nam vandaag haar speciale coronaverkiezingswet aan.

Volgens de demissionaire minister van Binnenlandse Zaken is alles erop gericht om de verkiezingen door te laten gaan, omdat die van wezenlijk belang zijn voor de democratische rechtsstaat. Ollongren heeft er alle vertrouwen in dat het met speciale maatregelen betrouwbaar en veilig kan. Maar ze voegde eraan toe: "In de onvoorziene omstandigheid dat het nog veel erger wordt dan het nu is, dan moet je wel weten wat je moet doen".

Week voor de verkiezingen

Als de volgens het kabinet onverhoopte beslissing komt om de verkiezingen alsnog uit te stellen, gebeurt dat bij wet en moeten de Tweede en Eerste Kamer ermee instemmen. Dat besluit kan nog in de week voor de verkiezingen worden genomen, zei de minister. "Dat is allemaal nogal theoretisch". Ze zal in dat geval advies vragen aan de Raad van State, de Kiesraad en het Outbreak Management Team.

Ollongren wil geen precieze criteria formuleren voor wanneer de verkiezingen alsnog moeten worden verschoven. Wat meespeelt is of de organisatie op orde is, hoe het virus zich ontwikkelt en wat het verwachte effect op de opkomst is. "Het is een weging. Maar er is geen harde afbakeningsgrens, waarboven het wel of niet kan."

Brede steun voor speciale verkiezingswet

De overgrote meerderheid in de senaat steunt de coronawet van Ollongren. De wet bevat allerlei maatregelen om ook in coronatijd mensen veilig te laten stemmen. Het oogmerk is om drukte in stemlokalen tegen te gaan en te voorkomen dat mensen niet durven te gaan stemmen.

Meest in het oog springende bepalingen zijn dat de verkiezingen over drie dagen worden verspreid (15,16, 17 maart) en dat de 2,4 miljoen mensen van 70 jaar en ouder ook per brief mogen stemmen.

Geen leeftijdsdiscriminatie

Over dat laatste punt vroegen Eerste Kamerleden of dat geen leeftijdsdiscriminatie is. Maar volgens Ollongren is dit een verdedigbaar onderscheid, omdat 70-plussers kwetsbaarder zijn voor een coronabesmetting dan anderen.

Ze erkende dat ook mensen jonger dan 70 met een aandoening kwetsbaar kunnen zijn. "Maar die kan ik niet op basis van een objectief criterium onderscheiden." Uitbreiding van de groep briefstemmers is volgens haar ook logistiek niet uitvoerbaar. Bij de stemming over het wetsvoorstel in de Eerste Kamer was alleen de Partij voor de Dieren tegen. Die fractie vindt het te beperkt dat alleen ouderen per brief mogen stemmen. Forum voor Democratie was niet bij de stemming aanwezig.

Volmachten en hygiëne

Al eerder was geregeld dat mensen bij de verkiezingen drie volmachtstemmen mogen uitbrengen, in plaats van de gebruikelijke twee. Verder komen er meer leden per stembureau en zijn er allerlei maatregelen genomen om de anderhalve meter en de hygiëneregels te kunnen waarborgen. Ook worden in zorginstellingen stembureaus ingericht die maar voor een beperkt aantal kiezers toegankelijk zijn.

Ollongren zei dat de voorbereidingen door de gemeenten van deze speciale verkiezingen goed lopen, hoewel er nog veel te doen is. Ze benadrukte dat de gemeenten voor de verkiezingen een veel hogere financiële bijdrage van het Rijk krijgen dan normaal.