Gespannen Amerika maakt zich op voor een onrustige week

• Arjen van der Horst

Met nog drie dagen te gaan tot de inauguratie van Joe Biden is Washington D.C. in een vesting veranderd. Er heerst een grimmige sfeer in de stad. Op bijna elke hoek van de straat staan agenten en militairen. Het gebied rond het Witte Huis, het Capitool en de National Mall is afgesloten met hoge hekken, prikkeldraad en gepantserde voertuigen.

Bij de veiligheidsdiensten zit de schrik er goed in na de bestorming van het Capitool. De autoriteiten hebben alles uit de kast getrokken om een drama zoals dat van vorige week te voorkomen. Met meer dan 20.000 zwaarbewapende leden van de Nationale Garde lopen er meer Amerikaanse militairen rond op de straten van Washington dan in Afghanistan en Irak samen.

"Het is krankzinnig en onwerkelijk. Dit zijn we niet gewend", zegt journalist Matt Laslo. De politiek verslaggever was in het Capitool toen de gewelddadige Trump-meute het bestormde. Hij verschanste zich uren op de zolder van het parlementsgebouw.

"Je zou een domme terrorist zijn als je nu nog een aanslag probeert te plegen in Washington met al deze veiligheidsmaatregelen. Maar toch, de hoofdstad blijft een doelwit. Amerika is gespannen."

Geen feestelijke aangelegenheid

Normaal is de beëdiging van een nieuwe president een feestelijke aangelegenheid, maar de inauguratie van Biden krijgt een uniek karakter. De Amerikaanse overheid had Biden-aanhangers vooraf al ontmoedigd om naar Washington te komen vanwege de coronapandemie.

Afgelopen vrijdag besloten de autoriteiten de deur helemaal dicht te gooien. De National Mall, het kilometerslange grasveld waaromheen grote monumenten, musea en belangrijke overheidsgebouwen zijn gevestigd, is tot en met komende donderdag afgesloten voor het publiek. Ook metrostations in het centrum en bruggen gaan dicht.

Het zal een totaal ander beeld zijn dan de inauguratie van Barack Obama in 2008, toen de Mall over de volle lengte gevuld was met een menigte van meer dan een miljoen mensen. De inauguratie van Donald Trump werd veel minder goed bezocht, maar trok nog altijd enkele honderdduizenden aanhangers. Het zal voor het eerst in de moderne Amerikaanse geschiedenis zijn dat er nauwelijks publiek aanwezig is bij een inauguratie.

De afgelopen dagen circuleerden in chatgroepen van extreemrechtse groeperingen berichten dat zwaarbewapende milities naar de Washington zouden afreizen. Ze willen proberen de beëdiging van Biden te ontregelen.

De dreiging van extremistische groepen is niet alleen gericht op de dag van de inauguratie. Activisten hebben opgeroepen om vandaag met wapens te marcheren van het Witte Huis naar het Capitool. Gezien de extreme veiligheidsmaatregelen lijkt dat een onmogelijke opgave, maar de politie in Washington is op alles voorbereid.

De autoriteiten hebben alleen toestemming gegeven voor demonstraties op twee locaties in de hoofdstad, maar daar mogen op de dag van de inauguratie maximaal honderd mensen aan meedoen.

Hoogste staat van paraatheid

De FBI waarschuwde vorige week in een alarmerende memo dat gewelddadige protesten mogelijk niet alleen tot Washington D.C. beperkt blijven. Autoriteiten van de vijftig staten moeten rekening houden met gewapende protestacties rond hun staatsparlementen, zo concludeerde de federale politiedienst op basis van ruwe inlichtingen.

In Richmond, de hoofdstad van de staat Virginia, is het gebied rond het staatsparlement daarom afgezet met hekken. Op sociale media zingen berichten rond dat de Proud Boys, een neofascistische militie die Trump steunt, vandaag in Richmond zal opduiken. Voor morgen is een grote protestmars van voorstanders van vuurwapenbezit aangekondigd. Gebouwen in de omgeving van het parlement zijn daarom dichtgetimmerd.

De autoriteiten in Virginia zijn in de hoogste staat van paraatheid gebracht. "We proberen te analyseren welke dreiging reëel is en welke niet, maar we nemen het bijzonder serieus", zei de Brian Moran, de minister van Openbare Veiligheid in Virginia, op een persconferentie.

Gedwongen ondergronds

Nu Twitter, Facebook en andere sociale media actiever de berichten van rechts-extremistische groepen en milities blokkeren, is het moeilijker geworden om hun bewegingen in de gaten te houden. Moran: "Het ingrijpen door sociale media heeft voor- en nadelen. Het verhindert extremistische groeperingen zich te organiseren, maar het is voor ons moeilijker geworden ze in het oog te houden. Ze gaan nu gedwongen ondergronds."

Sommige hoofdsteden van Amerikaanse staten kregen de afgelopen week al een voorproefje van wat mogelijk komen gaat. Zwaarbewapende demonstranten omringden het staatsparlement van Kentucky. In Austin, de hoofdstad van Texas, had een kleine groep bewapende activisten zich gistermiddag verzameld bij het parlement. Ze droegen vlaggen met teksten als "Vrijheid of de dood". Bijna alle staten hebben daarom extra veiligheidsmaatregelen genomen.

Zaterdag werd bij een controlepost in het centrum van Washington een man aangehouden met een geladen pistool en een nepaccreditatie voor de inauguratie van aankomend president Biden. Amerika zet zich schrap voor een onrustige week.