Trump-boycot toont: 'Sociale media scheidsrechters over vrije woord'
Na Facebook, Instagram, Twitter en Snapchat is Donald Trump deze week voorlopig ook verbannen van zijn YouTube-account. Het is ongekend dat een wereldleider op al die socialemediaplatformen geen boodschap meer kan delen.
Twitter is de enige die het profiel van de Amerikaanse president voorgoed heeft verwijderd. Bij andere staatshoofden zijn weleens berichten gewist of was het account tijdelijk geblokkeerd, maar Trump is de eerste die sinds de invoer van deze regels niet meer mag terugkeren, bevestigt het bedrijf. Bij de rest van de platformen gaat het vooralsnog om een tijdelijke ban op het plaatsen van berichten.
Los van de vraag of de boycot terecht is: het roept vragen op over hoeveel invloed deze bedrijven mogen hebben op het publieke debat en de vrijheid van meningsuiting.
Zo noemde de Duitse bondskanselier Angela Merkel de blokkade van Trump deze week "problematisch". Alleen de rechterlijke en wetgevende macht zouden zo'n besluit volgens haar moeten kunnen nemen, "en niet het management van een socialemediaplatform".
NOS op 3 legt uit wat Donald Trump, en wij ook, nog merken van een 25 jaar oude wet:
Met een druk op de knop verloor de president directe toegang tot 88 miljoen volgers op Twitter. 35 miljoen volgers op Facebook, 24 miljoen op Instagram en 2,7 miljoen op YouTube krijgen voorlopig geen nieuwe berichten van Trump. Het is een besluit dat jaren geleden ondenkbaar was, legt hoogleraar politieke communicatie Claes de Vreese (UVA) uit.
"Lange tijd hebben deze bedrijven gezegd: we gaan niet over de inhoud. Maar het feit dat ze nu overstappen tot het al dan niet tijdelijk opschorten van accounts is heel erg opvallend."
Stefan Kulk, universitair hoofddocent technologie en recht (UU) omschrijft het als een nieuw hoofdstuk. "Een paar private bedrijven uit de Verenigde Staten worden steeds meer de scheidsrechters over wat je online wel of niet kunt zeggen."
'Oproepen tot geweld'
De techbedrijven spreken dat overigens tegen in een reactie aan de NOS. Facebook zegt bijvoorbeeld dat het "niet aan private bedrijven is om beslissingen te nemen over fundamentele, democratische waarden. Maar belangrijk is om te benadrukken dat we wel content van politici verwijderen dat letsel kan veroorzaken, dat kiezers ontmoedigt te gaan stemmen, of waar sprake is van haatzaaien."
Die grens heeft Trump volgens Facebook (ook eigenaar van Instagram) herhaaldelijk overtreden in de periode rondom de bestorming van het Capitool in Washington D.C.. Twitter verwijst naar deze redenering waarom Trump is verwijderd. Op basis van twee tweets van 8 januari oordeelde het bedrijf dat die "waarschijnlijk anderen inspireert" tot geweld, zoals bij de bezetting van het Capitool.
In deze video zie je hoe het vreedzame pro-Trumprotest uitliep tot de bestorming van het Amerikaanse parlement:
Ook Google (eigenaar van YouTube) zegt in een reactie dat Trump heeft aangestuurd tot geweld. Daarbij wordt hetzelfde three strikes-systeem gehanteerd als voor alle gebruikers. Dat betekent dat hij een week lang niets mag uploaden. Bij een tweede strike zou dat zijn voor een periode van twee weken. Bij drie strikes in 90 dagen wordt het account verwijderd.
Na de gewelddadige bestorming van het Capitool riepen prominente Democraten direct op tot verbanning van de president op sociale media. Evenals 300 medewerkers van Twitter zelf. De Democraten en een deel van de Republikeinse politici vinden dat Trump heeft aangezet tot de gewelddadige bezetting van het parlementsgebouw. Er loopt een afzettingsprocedure tegen de president.
Trump kan de blokkades op sociale media moeilijk aanvechten. Het gaat uiteindelijk om commerciële platforms die zelf mogen bepalen wat ze wel of niet toestaan van hun gebruikers. En hoelang die blokkade duurt.
Je kunt je afvragen of die bedrijven wel zorgvuldig af kunnen wegen wat wel of niet door de beugel kan.
Voorstanders zeggen: eindelijk hebben sociale media fors ingegrepen tegen de 'alternatieve waarheden' van de Trump-regering, Maar diens aanhangers zien het juist als censuur. "De vrijheid van meningsuiting is dood", zei de oudste zoon van de president, Eric Trump.
De Vreese: "Iemand structureel de mogelijkheid tot deelname aan het publieke debat ontnemen is gevaarlijk en daar moet je goed over nadenken. Ongeacht of er nou 75 miljoen mensen op de persoon hebben gestemd, of dat hij 75 volgers heeft."
'De macht gegeven'
De situatie laat volgens Kulk zien hoeveel macht enkele techbedrijven in handen hebben. "Die hebben wij ze gegeven door massaal via deze platformen te communiceren. Maar je kunt je afvragen of die bedrijven wel zorgvuldig af kunnen wegen wat wel of niet door de beugel kan."
Hij pleit ervoor dat de techbedrijven meer verantwoording moet afleggen en wijst erop dat dit ook in Brussel op de agenda staat.
De Europese Commissie heeft in december twee wetsvoorstellen ingediend om de techsector te reguleren. Als die worden aangenomen, krijgen de bedrijven meer plichten om schadelijke inhoud te verwijderen. Aan de andere kant moeten de plaatsende partij wel duidelijk worden uitgelegd waarom dit is gedaan en de mogelijkheid krijgen om ertegen in beroep te gaan.
