Frustratie in Brussel na dode bij arrestatie: 'Ze zijn het zat'

• Oumaima Abalhaj

  redacteur Buitenland

In België zijn demonstranten het politiegeweld tegen minderheden zat. Meer dan 500 mensen demonstreerden voor het politiebureau waar de 23-jarige Ibrahima Barrie om het leven kwam. De protesten liepen uit de hand. Zeker 100 mensen werden opgepakt. Vier zitten nog altijd vast.

Correspondent Sander van Hoorn trok de dag na de demonstraties de stad in om de stemming te peilen:

Barrie overleed zaterdag na zijn arrestatie. Uit onderzoek bleek dat hij bezweek hij aan de gevolgen van hartfalen. Of de arrestatie daarbij een rol heeft gespeeld, wordt nu onderzocht. Maar de advocaat van de nabestaanden weet het wel zeker, vertelt hij aan de VRT. "Zij hebben hem vijf à zeven minuten bewusteloos laten liggen. Ze hebben hem laten sterven. Als de familie dan zegt: 'Dat is gebeurd, omdat hij een zwarte man is', dan kan ik dat niet ontkennen, want ik denk niet dat dit met mijn zoon zou gebeurd zijn."

Arrestatie

Over die arrestatie van Barrie gaan allerlei verhalen rond. Het verhaal van omstanders en de advocaat van de familie, is dat hij de politie aan het filmen was. Volgens omstanders was dat voor de politie genoeg aanleiding voor zijn arrestatie. De politie claimt zelf dat hij op de vlucht was voor een politiecontrole en onder invloed was van drugs, maar dat blijkt niet uit toxicologisch onderzoek.

Yassine Boubout, expert in politiegeweld doet namens het 'European Network Against Racism' onderzoek naar het probleem. Hij weet heel goed waar het sentiment in Brussel vandaan komt. "Als je iemand vandaag een klap verkoopt, sta je morgen voor de rechter. Maar we zien dat bij dit soort geweldsdelicten door agenten, het parket (OM) niet voor vervolging kiest. En dat is waar die frustratie en vraag naar rechtvaardigheid bij de jongeren uit de Brusselse wijken vandaan komt".

Boubout ziet vaker dat slachtoffers door de politie worden gecriminaliseerd. "Op het moment dat agenten te ver zijn gegaan en er bijvoorbeeld een slachtoffer is gevallen, dan proberen ze snel de sporen te wissen. Wat je vaak ziet, is dat de politie dan geruchten verspreidt over het slachtoffer om de persoon te criminaliseren en zo het geweld te rechtvaardigen".

In april 2019 kwam de 19-jarige Adil om het leven. Hij zat op zijn scooter toen hij werd aangereden door de politie. Een paar maanden later werd ook de 18-jarige Mehdi doodgereden door een politiewagen. Op dat moment liep hij weg van een politiecontrole. "Beide jongens werden toen ook gecriminaliseerd. Ze zouden bekenden zijn van de politie, maar daar blijkt niets van te kloppen. En dat zie je dus vaker gebeuren, niet alleen bij Adil, Mehdi of Ibrahima", zegt Boubout.

De agenten die verantwoordelijk zijn, zijn niet vervolgd. Volgens Boubout komt dat deels voort uit de machtspositie van de politie. "Als de politie als sinds het begin van haar bestaan vrij spel krijgt en de macht misbruikt, dan krijg je straffeloosheid bij bepaalde agenten".

Frustratie

De afgelopen jaren zijn tientallen mensen omgekomen door politiegeweld. Amnesty International publiceerde in 2018 een rapport over etnisch profileren bij de Belgische politie. Het rapport begint met een opmerkelijke quote van een rechercheur: "Ik doe wel aan etnisch profileren, maar ik weet niet hoe ik mijn job anders moet doen. Wij moeten discrimineren, omdat we anders gewoon niemand kunnen pakken."

En dat zorgt dus bij veel jongeren in Brussel voor frustratie. Vaak grijpt een kleine groep naar geweld om zichzelf een stem te geven. "Men is gefrustreerd, omdat veel zaken niet tot een rechtbank komen terwijl er een duidelijke link is tussen politiegeweld en doodsoorzaak. Dit is hun manier van verwerken en zorgen dat er toch gerechtigheid komt", zegt Boubout.

Ze voelen mee met het slachtoffer en de familie, omdat ze zich in hen herkennen. Veel gekleurde jongeren hebben zelf ook vaak te maken met politiegeweld. Niet zo erg dat ze het leven wordt ontnomen, maar ze kunnen zich plaatsen in het slachtoffer.

Politiehervorming

Een mogelijk oorzaak voor het probleem begint bij de politieopleiding. In België volg je een jaar les in de schoolbanken en loop je daarna zes maanden stage. Daarna ben je politieagent. Het is een van de de kortste politieopleidingen in Europa. "Heel veel Brusselse agenten, wonen niet in Brussel. Ze kennen de wijken en de mensen niet. Je hebt iemand die niet op je lijkt en dan snap je de context al snel niet", zegt Boubout.

Toch ziet hij veranderingen op gang komen. Zo gaat het politiekorps in Gent onderzoek doen naar etnisch profileren, om te kijken waar de problemen liggen en hoe ze die kunnen oplossen. Ook wordt er binnen de korpsen gesproken over het gebruik van bodycams. "Je ziet stapsgewijs kleine veranderingen, maar het is nu nog een rijstkorreltje in een grote rijstzak".

Toch probeert Boubout hoopvol te blijven. "Soms voelt het als dweilen met de kraan open, maar het houdt ons niet tegen om te blijven vechten voor rechtvaardigheid. Op een dag gaat dit stoppen".

Gisteren was er ook al een demonstratie in Brussel naar aanleiding van de dood van Ibrahima Barrie: