Noordelijke provincies willen dat waterstof banenmotor in regio wordt

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Nu de gaskraan in Groningen wordt dichtgedraaid, verdwijnen er naar verwachting de komende tien jaar zo'n 20.000 banen in het Noorden. De drie noordelijke provincies en tientallen bedrijven willen dat verlies aan werkgelegenheid compenseren met investeringen in waterstof.

Er is al voor vele miljarden aan investeringsplannen bekendgemaakt, maar het wachten is nog op financiële hulp van het kabinet en Europa. Duurzame waterstof kan gemaakt worden met behulp van duurzame elektriciteit, maar voorlopig is hier nog een tekort aan. Toch wordt er in Groningen al volop geanticipeerd op een toekomst waarin waterstof een grote rol speelt.

Bij de gasopslag in het Groningse Zuidwending wordt in zogenoemde zoutcavernes gas opgeslagen. Daar wordt onderzocht hoe er de komende jaren ook waterstof in opgeslagen kan worden.

Buizen controleren

In het buitenland is al ervaring opgedaan met de opslag van waterstof in lege zoutmijnen, maar waterstof is 'dunner' dan aardgas. Gasleidingen en -aansluitingen moeten dus gecontroleerd en aangepast worden zodat waterstof goed door de buizen vloeit.

NOS op 3 legde eerder in deze video uit wat waterstof precies is en hoe het gebruikt kan worden:

De Gasunie transporteert gas in Nederland en West-Europa. Een deel van de bestaande infrastructuur moet aangepast worden voor waterstof. Het gaat dan met name om het gebruik van de zogenoemde 'dikke buizen' die van Groningen naar de industrie-clusters in Amsterdam, Rotterdam, Zeeland en Limburg lopen en de verbindingen met België en het Duitse Ruhrgebied.

Duurzame waterstof wordt gezien als een goed alternatief voor industriële en chemische processen die een hogere temperatuur nodig hebben dan met elektriciteit bereikt kan worden.

In Hoogezand timmert het bedrijf Holthausen al een aantal jaren aan de weg met de ombouw van voertuigen naar waterstof. Onder meer de veegwagens van de stad Groningen rijden al op waterstof en ook streekbussen en treinen zijn omgebouwd.

Holthausen is een van de bedrijven die betrokken is bij het investeringsprogramma van het bedrijfsleven in de noordelijke provincies. In totaal ligt er voor maar liefst negen miljard euro aan plannen klaar. Het komend jaar gaat Holthausen samen met het Amerikaanse Hyzon jaarlijks 500 nieuwe waterstofvrachtwagens in het Groningse Winschoten bouwen.

Een van de voortrekkers van de waterstofeconomie is gedeputeerde Nienke Homan, verantwoordelijk voor de energietransitie bij de Provincie Groningen: "We hebben op kleine schaal al laten zien dat het kan in het project Hydrogen Valley. Daar wekken we elektriciteit op met zon en wind die wordt omgezet in waterstof."

Om te kunnen opschalen is volgens Homan naast geld vooral heel veel meer duurzame elektriciteit nodig. Voor 2030 moeten er daarom volgens de provincie ten noorden van de Waddeneilanden nog veel meer windmolens op zee aangelegd worden dan het kabinet nu heeft gepland.

Verder zijn er miljarden nodig om bedrijven te steunen bij de bouw van grotere elektrolysefabrieken. Daar wordt zon- en windenergie omgezet in waterstof. Het probleem op dit moment is dat er nog geen overschot aan duurzame elektriciteit is, maar er al wel gewerkt moet worden aan de ontwikkeling van de techniek.

Homan denkt op basis van onderzoek van de Europese Commissie dat het verlies aan werkgelegenheid in de gassector gecompenseerd kan worden met 20.000 nieuwe banen als het gevolg van de waterstofinitiatieven.

Alleen al het project NortH2 van de Gasunie, Shell, RWE en Equinor zou goed kunnen zijn voor 5000 tot 12.000 banen berekende Jouke van Dijk, hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij waarschuwt wel dat al die banen niet zomaar bij de Groningers terechtkomen.

De bouw van windparken op zee en elektrolyse-fabrieken in de Eemshaven is gespecialiseerd werk. "De vraag is, zijn er mensen hier die dat kunnen of moeten die van buiten worden ingevlogen. We hebben eerder ook centrales aangelegd in de Eemshaven en heel veel van de mensen die hier bij betrokken waren kwamen van buiten."

Het onderwijs in Groningen probeert dat dit keer te voorkomen door zowel op mbo als hbo-niveau mensen op te leiden voor de waterstofeconomie. Docenten van het Noorderpoort College in Delfzijl maken bijvoorbeeld al mbo-leerlingen leerlingen wegwijs met elektrolyse. Ook worden werknemers van Holthausen omgeschoold voor de bouw van waterstofvrachtwagens.