Leids onderzoek: veel gebruikte sneltest minder betrouwbaar dan gedacht
Als je je laat sneltesten en een negatieve uitslag krijgt, lijkt de kans groter dan gedacht dat je tóch corona hebt. Een sneltest die in Nederland dagelijks duizenden keren wordt gebruikt mist 40 procent van de coronagevallen, komt naar voren uit onderzoek van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).
"Ik ben geschrokken", zegt arts-microbioloog Maurine Leversteijn-Van Hall, die bij het onderzoek betrokken was. "Mensen laten zich massaal testen en denken bij een negatieve uitslag dat ze geen covid-19 hebben. Dat is niet correct."
Het gaat om antigeensneltests van farmaceut Abbott. Die worden aangeboden op verschillende GGD-locaties, en zijn alleen gisteren al 4000 keer gebruikt om mensen met klachten te testen. Ook veel commerciële teststraten maken gebruik van de sneltests van de Amerikaanse fabrikant.
'Niet op de hoogte'
"De Panbio-antigeensneltest van Abbott is een bewezen en nauwkeurige test", werpt de fabrikant tegen. "Wij zijn niet op de hoogte van dit onderzoek en de onderzoekers hebben geen contact met ons opgenomen."
De fabrikant spreekt over een gevoeligheid van 90 procent. "Maar die 90 procent gevoeligheid vinden wij niet", zegt hoofd-onderzoeker Frits Rosendaal, hoogleraar epidemiologie aan het LUMC. "Wij doen onafhankelijk onderzoek en nemen daarover nooit contact op met producenten."
Ook bij mensen met klachten
Dat sneltests niet zo betrouwbaar zijn als mensen zich zonder klachten laten testen, was al langer bekend. Maar uit het nieuwe Leidse onderzoek blijkt juist dat het virus bij mensen mét klachten lang niet altijd wordt opgespoord.
Het RIVM zegt dat het weet van de mindere betrouwbaarheid van sneltests ten opzichte van de reguliere PCR-test. Een negatieve testuitslag is volgens het instituut daarom nooit reden om de basismaatregelen, zoals afstand houden, los te laten.
De onderzoekers brengen de resultaten nu naar buiten, omdat ze naar eigen zeggen geen moment wilden wachten. "We ontdekten dit eergisteren en willen mensen nu waarschuwen", zegt Rosendaal. "We zijn bang dat mensen zich veilig wanen na een negatieve sneltest en Kerst met familie gaan vieren."
"We zagen dat de tests van Abbott 60 procent van de gevallen opspoorden. Dat is niet goed", zegt Rosendaal. Het onderzoek is uitgevoerd bij ongeveer 300 mensen. Dat is een relatief kleine groep, waardoor de kans groter is op toevalligheden. Volgens de onderzoekers is de groep groot genoeg om dit naar buiten te brengen. "Het is een populatie van mensen die flink ziek was."
"Er is geen goede reden om aan te nemen dat de besmette mensen die door de test zijn gemist, minder besmettelijk zijn dan de mensen die positief zijn getest", zegt Rosendaal. Een van de onderzoekers, Leversteijn, is ook verbonden aan een groot laboratorium voor PCR-tests, Eurofins. Volgens hoofdonderzoeker Rosendaal heeft dat geen rol gespeeld in het onderzoek.
We willen mensen nú waarschuwen.
Ondanks de mindere betrouwbaarheid van de antigeentest wordt die sneltest in feite wel als alternatief voor de PCR-test gebruikt. Mensen die negatief worden getest met een sneltest, worden niet nogmaals met de betrouwbaardere PCR-test getest.
Bij de GGD krijgt zorgpersoneel uit voorzorg sowieso de betrouwbaardere PCR-test, en ook mensen zonder klachten krijgen geen sneltest bij de GGD.
In de laatste stand van zaken over antigeentesten schrijft het RIVM dat het vooral meerwaarde ziet "in screening van personen met milde klachten". Daarvoor moet dan wel 80 procent van de mensen die het virus dragen, worden gevonden. Maar dat percentage wordt in het nieuwste onderzoek dus niet gehaald.
Geen vrijbrief
De Leidse onderzoekers zeggen dat ze met dit onderzoek willen aantonen dat ook mensen met ernstigere klachten gemist worden. Ze wijzen ook op nieuw Brits onderzoek met vergelijkbare, teleurstellende resultaten. Dat onderzoek richtte zich op een andere antigeensneltest.
De Leidse onderzoekers zien dat een sneltest als vrijbrief gebruikt wordt. Zij willen het gebruik van sneltests niet helemaal afschrijven, maar vinden wel dat er meer onderzoek moet komen. "Ons onderzoek en het Britse onderzoek zijn weinig hoopvol", zegt Leversteijn. Daarom zou de GGD iedereen die negatief is getest nog een keer moeten testen met de betrouwbaardere PCR-test, stelt zij.
