Films snel uitbrengen voor thuis op de bank, of wachten op de bioscoop?
De kerstvakantie had voor bioscopen hét moment moeten worden om het omzetverlies van de afgelopen negen maanden weer een beetje goed te maken. De harde lockdown maakt dit onmogelijk en consumenten zijn daardoor weer aangewezen op streamingdiensten, die daar al maanden flink van profiteren.
Die ontwikkeling zet ook druk op grote Amerikaanse studio's. Wat te doen met alle nieuwe films die dit jaar stonden gepland? Veel premières zijn verplaatst naar 2021. Door de aanhoudende onzekerheid besloot Warner Bros het over een andere boeg te gooien: alle films voor volgend jaar worden in de VS gelijktijdig in bioscopen en op de eigen streamingdienst uitgebracht. Het nieuws leidde tot een kleine aardverschuiving in Hollywood.
De discussie over de exclusiviteit van bioscopen wordt al jaren gevoerd, maar is hiermee op scherp gezet. Nu is het zo dat bioscopen voor een afgesproken periode het alleenrecht hebben om een film te vertonen. Daarna komen ze pas op andere plekken terecht, zoals streamingdiensten.
Direct in je woonkamer
"Het is echt een kantelpunt", zegt Ennel van Eeden, mediadeskundige bij accountantskantoor PwC. "We zullen over een paar jaar terugkijken en concluderen dat dit het moment is geweest dat de geijkte modellen zijn opengebroken."
Ook filmjournalist Omar Larabi herkent dit. "Studio's gaan films direct bij de kijker in de woonkamer brengen", zegt hij. "Ze willen niet alleen films maken, maar ook verhandelen en vertonen. Die trend heeft waarschijnlijk negatieve gevolgen voor de bioscoopsector. Ik weet niet of we weer terugkomen op het punt waar we waren qua aantallen."
PwC volgt de ontwikkelingen op de Nederlandse bioscoop- en streamingmarkt en ziet het volgende beeld:
Dat nou nét Warner Bros besluit om de films direct op zijn streamingdienst HBO Max te plaatsen (voor een maand, daarna is de film weer alleen in de bioscoop te zien) is niet geheel toevallig. De dienst maakt vooralsnog geen sterke start. De concurrentie in Amerika is daarnaast groter dan in Nederland. Zeventien nieuwe films moeten een extra steuntje in de rug zijn.
Deze ontwikkeling hoeft niet direct gevolgen te hebben voor de Nederlandse markt. De Amerikaanse markt steekt anders in elkaar, zegt filmjournalist Nico van den Berg. "Bioscoopbezoeken in de VS nemen al jaren af, terwijl ze in Europa en Azië juist groeien. Filmstudio's bepalen per markt wat de meest lucratieve methode is om een film uit te brengen. In de VS spelen andere belangen."
De Netflix-film Mank kwam na een paar weken in de bioscoop al op Netflix, dat was vroeger ongehoord.
Van den Berg ziet de invloed van streamingdiensten wel toenemen. "De Netflix-film Mank kwam na een paar weken bioscoop al op Netflix, dat was vroeger ongehoord." Hij ziet nieuwe 'zuilen' ontstaan, waarbij filmstudio's de hele keten in handen willen hebben, net als in hun begintijd. "Tot de jaren '40 waren de bioscopen vaak eigendom van de studio's. Dat zie je nu gebeuren met streamingdiensten."
De drastische beslissing van Warner Bros, krijgt vooralsnog geen navolging. Maar, oppert The New York Times, mogelijk kan de studio niet meer terug én dwingt het anderen uiteindelijk ook om het klassieke model los te laten. Bioscopen zullen harder moeten werken en meer voordelen moeten laten zien, zegt Van den Berg over hun toekomst
Laagdrempelig avondje uit
Van Eeden benadrukt dat dit alles niet betekent dat er in één keer een grote verandering komt of dat de toekomst van de bioscoop op het spel staat. Volgens haar is en blijft het een laagdrempelig avondje uit.
Dat we niet open mogen met de Kerst, is killing.
Maar van zo'n avondje uit is voorlopig nog geen sprake. "Dat we niet open mogen met Kerst, is killing", zegt Han Wolf, eigenaar van een aantal bioscopen. "We hadden heel erg gerekend op de kerstperiode."
Wolf vestigt zijn hoop nu op het vaccin. "Dan kan ons bedrijf weer gaan draaien." Naar welke film hij het meest uitkijkt? "De nieuwste James Bond." De film zou dit voorjaar komen en werd al twee keer uitgesteld, nu staat Bond voor april komend jaar op de rol. "Zo'n film kan écht ons helpen opstarten na de crisis. Dan heb je een gegarandeerde publiekstrekker voor een wat langere periode."