Platteland schoner en veiliger dan stad, maar minder rijk

Nederlandse steden staan vaker onderaan de ranglijst van de zogeheten brede welvaart dan plattelandsgemeenten. Weliswaar is de materiële welvaart in steden groter, maar het is er vaak minder schoon en veilig. En de inwoners zijn over het algemeen minder gezond dan in plattelandsgemeenten.

Dat komt naar voren uit een onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het is voor het eerst dat onderzoek naar brede welvaart op regionaal niveau is uitgevoerd. Het onderzoek is gedaan in opdracht van het ministerie van Landbouw.

Verbrede welvaart

De grootste verschillen tussen stedelijke en plattelandsgemeenten zijn zichtbaar in milieu, veiligheid en materiële welvaart. In de stad is het vaak minder schoon en minder veilig, en stedelingen zijn ook minder gezond. Daarbij is in een stad meestal minder sociale cohesie. Daar staat tegenover dat voorzieningen vaak dichterbij zijn en de materiële welvaart in steden hoger is.

"We spreken vaak over 'de regio', maar 'de regio' bestaat niet", reageert minister Schouten van Landbouw. "Het is goed dat nu inzichtelijk is gemaakt waar aan wat behoefte is, zodat we daar ook beter op kunnen aansluiten. En niet alleen dat wij dat kunnen, maar ook toekomstige kabinetten en regionale bestuurders. Zo kunnen we zorgen dat de brede welvaart ook verbreed wordt."

In eerdere onderzoeken keek het CBS naar verschil in welvaart tussen hoog- en laagopgeleiden, verschil in afkomst en verschil tussen man en vrouw. In dit onderzoek is het verschil tussen regio's in kaart gebracht. Daarbij was het bbp - het bruto binnenlands product - vaak de belangrijke graadmeter voor welvaart. In dit onderzoek is welvaart in veel bredere zin benaderd en werden ook zaken als gezondheid, woonplezier en sociale cohesie meegenomen.

In onderstaande kaartjes zijn de gemeenten met de minste en meeste brede welvaart te zien. Dit is gedaan aan de hand van de 40 indicatoren die door het CBS zijn opgesteld.

Amsterdam, Rotterdam en Den Haag staan met zeventien indicatoren onderaan de ranglijst van het 'hier en nu'. Dat betekent dat deze steden minder goed scoren op materiële welvaart, gezondheid en milieu. "Maar", zegt CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen "In deze steden is er sprake van een grote spreiding. In Amsterdam-Zuid zijn bijvoorbeeld de materiële welvaart en het woonplezier ontzettend hoog, terwijl dat in andere wijken veel minder aanwezig is."

De brede welvaart in steden neemt wel toe. In vrijwel alle gemeenten - in stad én platteland - daalde het aantal geregistreerde misdrijven, nam de werkloosheid af en steeg het besteedbaar inkomen. Dit verloopt in het algemeen gunstiger in steden dan op het platteland.

Het welvaartsniveau op het platteland is lager dan in steden, maar de leefomgeving is veiliger en schoner. Er is meer natuur en minder uitstoot van fijnstof en broeikasgassen. De levensverwachting is er iets hoger. Daar staat tegenover dat veel voorzieningen, denk aan een basisschool, vaak verder weg zijn.

Het CBS concludeert dat leven in de stad of op het platteland elk een eigen voordeel met zich meebrengt. Het is voor mensen een kwestie van afwegen wat voor hen belangrijk is.

Uitzondering

Maar niet elke stad heeft een hoge welvaart en niet in elke plattelandsgemeente is er sprake van een goede gezondheid. Zo zijn er rijke plattelandsgemeenten als Bloemendaal, Bergeijk en Midden-Delfland en schone steden als Hendrik-Ido-Ambacht, Barendrecht en Oegstgeest.

Daar tegenover staan plattelandsgemeenten waar het minder veilig is, met een minder goede gezondheid en lagere materiële welvaart. Dat zijn onder meer gemeente Veendam, Oldambt en Stadskanaal. Ook zijn er arme steden, zoals Heerlen, Groningen en Vlissingen.