In gesprek met de centrale bank, 'Wat zou u doen als u op de stoel zat van Klaas Knot?'
Hij moest twee keer kijken toen hij de uitnodiging binnenkreeg, maar het stond er echt: het verzoek aan studentenvakbond LSVB om op gesprek te komen bij de centrale bank. Dat gebeurt niet vaak, vertelt voorzitter Lyle Muns, hij kan zich zelfs niet herinneren dat het ooit gebeurd is.
Door heel Europa organiseert de Europese Centrale Bank, via de nationale centrale banken zoals De Nederlandsche Bank, gesprekken met burgers en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties zoals Muns. Deze week was dat in Nederland.
"Het doel van de sessie is het meenemen van de opvattingen van onze belangrijkste belanghebbenden: wij maken monetair beleid voor de 330 miljoen inwoners van het eurogebied", legt DNB-president Klaas Knot uit.
17 jaar geleden
Volgend jaar beslist de centrale bank voor het eerst sinds 2003 of en hoe de strategie achter dat beleid moet worden aangepast. En dit keer wil het de zorgen van burgers en de maatschappij daarin graag direct betrekken.
Tot nu toe is de strategie van de ECB gericht op één belangrijk doel: zorgen dat de waarde van de euro stabiel blijft, met een inflatie van op of net onder de 2 procent per jaar. In de praktijk lukt dat echter nauwelijks, ondanks de renteverlagingen en de miljarden die de ECB bijdrukt en in de economie stopt.
Ondertussen zijn er wel zorgen over de bijeffecten van dat beleid. Die zorgen willen de centrale banken aanhoren, maar een gesprek daarover blijft ingewikkeld blijkt tijdens de sessie.
Huizenprijzen, schuldenbergen en het klimaat
'Wat zou u doen als u op de stoel zat van Klaas Knot?' Wil de gespreksleider weten van de genodigden. 'Wat kan de centrale bank allemaal doen?' is de vraag die hij terugkrijgt.
"Hoe meer geld er bijgedrukt blijft worden door de ECB, hoe langer de woningprijzen zullen blijven stijgen", zegt Ton van de Wolfshaar, uitgenodigd om mee te praten als 'gewone burger'. Verschillende maatschappelijke organisaties wijzen eveneens op de stijgende huizenprijzen. Daarop vraagt de centrale bank om een suggestie voor wat ze daar aan kan doen, en dat blijkt niet eenvoudig.
Ook zijn er zorgen over de effecten van het beleid voor toekomstige generaties. "Op dit moment gaan we heel veel schulden aan tegen een lage rente", zegt Muns als hij namens de studenten aan de beurt is. "Wat gaat er gebeuren, als de rentes in de toekomst omhoog gaan?"
Bedrijven die Europa niet helpen om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen, omdat ze veel fossiele brandstoffen verbruiken of voor grootschalige ontbossing zorgen, mogen niet geholpen worden door het opkoopprogramma van de ECB, vindt Anna Schoemakers, mededirecteur van Greenpeace.
De centrale bank onderzoekt op dit moment hoe ze het klimaatveranderingsprobleem kan meewegen in beleid, antwoordt Isabel Schnabel, directielid van de ECB. Wel oppert ze of het niet ook aan overheden is om aan te pakken, bijvoorbeeld via een CO2-belasting.
Draaien aan de knoppen
Knot begrijpt de zorgen, zegt hij na afloop van de sessie. Hij zal ze namens Nederland overbrengen aan de ECB.
Aan het mandaat, zorgen voor stabiele prijzen, zal de ECB volgend jaar niets veranderen. Dat ligt namelijk vast in EU-verdragen. Toch zijn er wel zaken die de centrale bank kan aanpassen, die we volgens Knot ook in Nederland kunnen merken.
"Door de strategie te herzien, kunnen we kijken of we op een andere manier ons doel kunnen bereiken, met minder neveneffecten", zegt de DNB-president. De klassieke knoppen waaraan de centrale bank in Europa kan draaien zijn de rentetarieven, en de hoeveelheid obligaties die opgekocht worden (hoeveel geld er in de economie gepompt wordt).
De ECB zou ook een meer rigoureuze ingreep kunnen doen en het inflatiedoel kunnen aanpassen. Als we niet op of net onder de 2 procent hoeven uit te komen, hoeft de centrale bank minder aan die knoppen te draaien en zijn er in de maatschappij wellicht ook minder klachten over lage rentes en hoge schulden.
Meer tijd nemen
En dan is er nog een subtielere manier waarop de centrale bank het over een andere boeg kan gooien: ze kan de termijn waarop ze haar inflatiedoel wil halen flexibeler maken. Dat is een optie die bijvoorbeeld Schnabel van de ECB eerder dit jaar zelf al geopperd heeft.
Ook dat zou potentieel voor minder bijwerkingen kunnen zorgen. Als er minder haast is om nu de inflatie op te krikken, hoeft er misschien ook minder hard ingegrepen te worden.
Wat de gesprekken uiteindelijk veranderen aan het beleid van de centrale bank zal volgend jaar blijken. De ECB is in elk geval van plan om deze sessies met burgers en maatschappelijke organisaties voortaan vaker te houden.
