Politiek en meldpunt binden strijd aan met 'deep nudes'

Gemanipuleerde video's waarin mensen ongewild meespelen in een pornofilm. Deep nudes, heten ze. De afgelopen tijd is de techniek om deepfakes te maken zo ver ontwikkeld, dat ze vrijwel niet meer van echt te onderscheiden zijn. En die software wordt steeds vaker gebruikt om seksvideo's mee te fabriceren. Politici en de site Helpwanted.nl willen dat de verspreiding ervan hard wordt aangepakt.

Filmpjes waarin Obama, Trump of Kim Kardashian dingen zeggen die ze nooit hebben gezegd, zwerven al jaren over internet. Met deep learning hebben computers door het bestuderen van honderdduizenden foto's zichzelf geleerd gezichtskenmerken te herkennen en te manipuleren.

Hoe makkelijk dat is, was afgelopen zondag te zien in Zondag met Lubach:

De algoritmes worden ook misbruikt om seksfilmpjes te maken, en ook die worden steeds realistischer. Sommige bekende Nederlanders zagen hun gezicht al in een deepfake-pornofilmpje opduiken, en in India was een onderzoeksjournalist er het slachtoffer van. Rana Ayyub kreeg, na het verschijnen van een kritisch boek, doodsbedreigingen en er dook een gemanipuleerde seksvideo op. Ze kon nauwelijks meer over straat, vertelde ze. "Als je een pornovideo ziet met jouw gezicht op elke telefoon, en die video bereikt je ouders, je familie en je buren, dan verandert je leven in een hel."

Met foto's bestaat het probleem al langer. Vorig jaar dook er een app op die het wel heel makkelijk maakte om gemanipuleerde naaktfoto's te fabriceren. De DeepNude-app om personen virtueel uit te kleden werd binnen enkele maanden, na een storm van kritiek, offline gehaald door de makers. Maar sindsdien zijn er weer nieuwe versies van de software opgedoken.

De tweet waarmee de makers afscheid namen va de DeepNude-app:

Bij Helpwanted.nl, een organisatie voor advies bij online seksueel misbruik, zijn ze bekend met het fenomeen beeldmanipulatie. Eens in de zoveel tijd duikt dit thema op, zegt directeur Arda Gerkens, tevens senator voor de SP. "Het bewerken van naaktfoto's zien we al heel lang bij kinderporno. Maar nu is de techniek zo ver dat je mensen alles kunt laten zeggen of doen wat je wilt. Het wordt steeds makkelijker."

Veel meldingen over deep nudes krijgt Helpwanted.nl, dat zich richt op jongeren tot 26 jaar, op dit moment niet, maar de verwachting is wel dat het zal toenemen. Er komen wel veel andere meldingen van online seksueel misbruik binnen, en die komen niet alleen van meisjes en vrouwen. "50 procent van de meldingen komen van jongens en mannen", benadrukt Gerkens, die slachtoffers oproept zich vooral te melden bij de stichting als ze hulp of advies nodig hebben.

'Vernederend en intimiderend'

Madeleine van Toorenburg van het CDA en Kathalijne Buitenweg van GroenLinks zouden het liefst een verbod zien op deep nudes, zeiden ze vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal. "We zien heel erg veel van die video's verschijnen die tegen de wil van mensen gemaakt zijn en ook verspreid worden op sites als Pornhub, en die krijgen daarmee een heel groot bereik", aldus Buitenweg. "Het kan enorm vernederend en intimiderend zijn voor vrouwen om op die manier te worden afgebeeld."

Volgens Van Toorenburg gaat het bij 96 procent van alle deep fakes om deep nudes, dus vragen de Kamerleden minister Grapperhaus van Justitie om daar werk van te maken.

Maar een verbod op het maken van deep nudes is vrijwel onmogelijk. De techniek is er al en wordt ook voor andere doeleinden gebruikt, zoals het virtueel 'tot leven wekken' van dierbare overledenen, wat kan helpen bij de rouwverwerking. Helpwanted.nl pleit er daarom voor de verspreiding van deep nudes aan te pakken, en daar is al wetgeving voor, zegt Gerkens. "In het verleden was het lastiger, want dan moest aantonen dat er sprake was van smaad of laster, maar sinds januari is er wetgeving die bepaalt dat je geen naaktbeelden mag verspreiden zonder toestemming."

Volgens de directeur van Helpwanted. nl is het verspreiden van deep nudes ook strafbaar. "Maar als blijkt dat hier toch een hiaat zit, dan moet de minister ervoor zorgen dat dat gat gedicht wordt."