'Altijd gezonde spanning tussen jongerenorganisatie en politieke partij'

• Inge Hoogendoorn

Forum voor Democratie is niet de enige partij die problemen heeft met de jongerenafdeling. Ook bij de SP speelt een conflict, dat hoog oploopt. Die partij heeft de financiële en andere ondersteuning van de jongerenorganisatie Rood opgeschort, nadat er zondag twee bestuursleden zijn gekozen die geen lid zijn van de SP en de partij grondig willen veranderen. Daardoor is er in feite sprake van een breuk tussen de twee clubs.

Twee grote conflicten met een jongerenorganisatie van een politieke partij binnen een week. Is dat toevallig of verloopt de samenwerking met de moederpartij vaker stroef? En waarom hebben die dan eigenlijk nog zo'n lastige tak?

'Inspireren en groter maken'

SP-voorzitter Jannie Visscher zegt dat er op dit moment bij Rood iets gebeurt wat niet de bedoeling is van de jongerenafdeling van een politieke partij. "Zij zeggen feitelijk: wij willen een eigen koers varen, wij willen de partij veranderen van een socialistische partij in een klassiek marxistisch-communistische partij."

Zij vindt het goed als er discussie is over de politieke koers van moederpartij. Maar deze jongeren hebben zich "feitelijk afgekeerd van de partij". En dat is wat haar betreft een brug te ver, want "de SP-leden betalen de organisatie. We hebben voor volgend jaar twee ton voor jongerenorganisatie Rood in de begroting staan." En dan is het, als het aan Visscher ligt, wel de bedoeling om de partij "te inspireren en groter en sterker te maken".

De meeste partijen hebben een politieke jongerentak. Je hebt bijvoorbeeld de Jonge Democraten (D66), Dwars (GroenLinks), Perspectief (ChristenUnie), de Jonge Socialisten (PvdA) en Oppositie (Denk). Die organisaties zijn allemaal verschillend van opzet, maar gaan er allemaal prat op dat ze niet per se hetzelfde vinden als de moederpartij.

De JOVD, de jongerenafdeling van de VVD waarvan premier Rutte nog voorzitter is geweest, stelt dat het uitdrukkelijkst. "Sinds het jaar 2000 zijn wij officieel gelieerd aan de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie. In politiek opzicht is de JOVD echter volledig onafhankelijk, wat betekent dat wij onze eigen standpunten mogen bepalen", schrijft de organisatie op haar website. "Zo is de JOVD bijvoorbeeld voor de legalisering van softdrugs, in tegenstelling tot de VVD."

Maar toen in het voorjaar bleek dat er in een app-groep van de JOVD afbeeldingen waren gedeeld van bijvoorbeeld PVV-leider Wilders in een nazi-uniform en Thierry Baudet van Forum voor Democratie aan een galg, nam de VVD het stuur toch even over. De moederpartij eiste namen en rugnummers van JOVD'ers die de "walgelijke appjes" hadden verstuurd en naar aanleiding van de zaak werd een aantal leden geschorst als VVD-lid.

Ook het CDJA is onafhankelijk, zegt CDA-Kamerlid en oud-voorzitter van de jongerenorganisatie Harry van der Molen. "Je hoeft bijvoorbeeld niet automatisch lid van het CDA te worden als je je bij de jongerenorganisatie aansluit. " Hij vindt die onafhankelijkheid belangrijk, omdat jongerenorganisaties dan de kans krijgen om zelf over hun standpunten na te denken en rustig te kijken dof politiek iets voor hen is."

Van der Molen leidde het CDJA tussen 2006 en 2009, toen CDA-leider Jan Peter Balkenende premier was. Er is altijd "een gezonde spanning" tussen jongerenorganisaties en een politieke partij, weet hij daarom. "Wij vergeleken het CDJA altijd met een horzel, die de partij kan kriebelen en af en toe ook kan steken." Hij herinnert zich uit zijn tijd bijvoorbeeld de acties om de hypotheekrenteaftrek te verlagen, in een tijd dat dit heel gevoelig was. "En dan kon het zomaar gebeuren dat je een tijdje geen hand van de premier kreeg."

Che Guevara-shirt

Van der Molen kon als CDJA-voorman doorgaans overigens goed met Balkenende overweg, benadrukt hij. Hij was in 2006 de bedenker van het T-shirt waarop lijsttrekker Balkenende als een soort Che Guevara was afgebeeld. Dat shirt werd een grote hit. Er zijn er duizenden van verkocht; de CDA-leider droeg het zelf ook af en toe.

Wat schuring is er dus altijd wel, wil Van der Molen maar zeggen, maar harde aanvaringen als bij de JFVD en de SP komen eigenlijk nooit voor. Hij wijst erop dat veel jongerenorganisaties ook niet rechtstreeks door de partij worden gefinancierd, zoals bij de SP het geval is. Zij krijgen een subsidie van de overheid, die groter is naarmate de partij meer zetels in de Tweede Kamer heeft.

Dat maakt ook dat de meeste jongerenafdelingen minder afhankelijk zijn dan Rood van de SP. Die club krijgt nu geen financiële, administratieve en facilitaire ondersteuning meer en zit daardoor met de handen in het haar.