Vrijwel blinde baanwielrenner Bangma kan dankzij geluidsgolven 'zien'
Klik. Klik. En weg is Tristan Bangma, op zijn tijdritfiets voor een rondje op de wielerbaan van Alkmaar. Niets bijzonders, zo op het eerste oog. Maar dat is het wel.
Bangma moet het namelijk sinds de vierde klas van de basisschool doen met slechts één procent zicht. Desondanks reed de pas 23-jarige wielrenner uit het Friese Donkerbroek al een erelijst bijeen om u tegen te zeggen: handenvol Nederlandse titels, talloze ereplaatsen op de WK en - als absolute hoogtepunt - de paralympische titel van vier jaar geleden in Rio de Janeiro.
Al die successen behaalde Bangma in de rug van een vertrouwde piloot. Van 2014 tot 2017 was dat Teun Mulder, zelf oud-wereldkampioen en olympisch medaillewinnaar in het baanwielrennen. Daarvoor en daarna navigeerde Patrick Bos de Fries naar snelheden tot 70 kilometer per uur.
Geroezel
Daar gaat nu misschien verandering in komen. Dankzij een revolutionaire techniek kan Bangma tegenwoordig zelfstandig zijn rondjes rijden. Aanzwellende geluidsgolven waarschuwen hem als hij te dicht bij de rand van de baan komt.
Maar eerst moeten de 'oortjes' goed afgesteld worden. Bangma, zonder blikken of blozen: "Doe maar wat zachter, ja. Anders ben ik straks ook nog doof."
Op de fiets oogt Bangma niet anders dan elke andere baanwielrenner. Zijn lijnen zijn strak en al snel gaat het tempo de hoogte in. "Dit is revolutionair", vertelt hij, nadat hij zijn helm heeft afgezet. "Normaal ben ik altijd te laat, omdat ik het niet zie. Nu hoor ik het en zo kan ik anticiperen."
"Ik hoor een soort geroezel, zo noem ik het maar. Een golvend geluid. Ik hoor dat ik dichter bij de boarding kom, of naar het midden ga. En ook als iemand voor of achter me zit, kan ik het horen. In theorie kan ik de baan op met een heleboel mensen. Ik kan vertrouwen op de technologie, op wat ik hoor."
Effectiever trainen
Doorzettingsvermogen, positiviteit, nuchterheid en af en toe wat zelfspot. Het kenmerkt Bangma. "Tristan ziet weinig, maar dat zie je niet aan hem", vertelt Bos, al jaren zijn vaste piloot op de tandem. "Hij weet precies waar de fiets staat, hoe hij moet opstappen en hoe hij moet inklikken. Tristan heeft heel weinig hulp nodig."
"Als we gaan trainen, kom ik op de fiets naar hem toe", vervolgt Bos. "Hij woont 15 kilometer bij mij vandaan. Dan rijden we samen een rondje van een uur of drie, vier op de tandem en dan rijd ik weer terug. Maar voordat we gaan, heeft hij al een uur op de hometrainer gefietst. Zo doen we toch hetzelfde."
Mogelijk gaat die routine veranderen door de nieuwe technologie. Bangma: "Door dit systeem kan ik beter solo trainen op de baan. Zo kunnen Patrick en ik allebei effectiever trainen. Buiten zijn heel veel elementen die een rol spelen. Dus misschien is dat nog een stap te ver. Maar het biedt heel veel perspectief voor de toekomst, voor alle blinden en slechtzienden."
Bang dat zijn rol als tandempiloot binnenkort wordt bijgezet in het sportmuseum, is Bos niet. "Voordat de tandemsport wordt opgeheven, zijn we weer heel veel jaren verder. Ik ben vooral heel blij dat Tristan en andere visueel beperkten hiermee geholpen kunnen worden. Ik denk dat hij het heel snel oppakt. Ik ben benieuwd."
Titels in Tokio
Maar eerst gaat Bangma samen met Bos op jacht naar nieuwe titels bij de Paralympische Spelen in Tokio, op de baan én op de weg. In Rio de Janeiro pakte de Fries goud op de kilometer tijdrit, samen met mentor Mulder.
Vijf jaar ouder en met een karrevracht aan ervaring erbij wil hij oogsten met Bos. "Patrick is zo'n fantastische coureur. Daar kun je niet aan twijfelen. Afdalingen in, bochten insturen, dat gaat echt met het volle vertrouwen", vertelt Bangma vol vuur. "Ik denk dat we hele mooie dingen kunnen laten zien."
