Grote psychische stress voor drone-piloten

Het lijkt zo makkelijk, op duizenden kilometers van het slagveld vijanden uitschakelen. Maar steeds vaker krijgen piloten van onbemande vliegtuigen (drones) een 'drone-pilot burnout', een vorm van posttraumatische stress.

De inzet van UAV's, onbemande vliegtuigen (unmanned aerial vehicle), wordt steeds belangrijker in oorlogsgebieden. De bestuurders van deze vliegtuigen zitten een paar duizend kilometer verderop. Dat blijkt psychische problemen op te leveren.

Dat geldt vooral voor piloten die bewapende drones besturen en daar luchtaanvallen mee uitvoeren. De vliegtuigjes kunnen ook worden gebruikt voor verkenningen. Nederland gebruikt ze ook in Afghanistan en Defensie heeft onlangs aangekondigd dat ze er nog vier willen aanschaffen.

Hokjesstrijders

De Amerikaanse luchtmacht maakt veel gebruik van bewapende drones, zoals de Predator en de Reaper, om luchtaanvallen mee uit te voeren. De bestuurders van de gevechtsvliegtuigen zitten een paar duizend kilometer verderop in de woestijn van Nevada.

Op de luchtmachtbasis in Creech staan barakken opgesteld van waaruit piloten de honderden UAV's die actief zijn in Afghanistan, Irak, en nu ook Libië, besturen. Deze piloten worden ook wel hokjesstrijders (cubicle warriors) genoemd.

In eerste instantie waren het gevechtspiloten die de cockpit tijdelijk verruilden voor de joystick in een van de barakken. Maar nu zijn het voornamelijk brevetloze luchtmachtmilitairen die na zes maanden training de onbemande vliegtuigen mogen besturen.

Buitenwijk

Deze mensen komen elke dag vanuit hun woonplaats in een buitenwijk van Las Vegas naar de basis, komen daar middenin een oorlog terecht. Tijdens hun dienst vallen ze gronddoelen aan en zien de gevolgen daarvan op videoschermen. Als hun dienst erop zit, stappen weer in hun auto en halen bij wijze van spreken eerst nog even de kinderen van school voor ze thuis aan tafel kunnen aanschuiven.

Dit blijkt psychisch zo verwarrend te werken dat drone-piloten vaak last hebben van een veel grotere mate van posttraumatische stress dan soldaten die in een oorlogsgebied zijn. Ze vechten mee in wat Sir Brian Burridge, voormalig chef van de Britse luchtmacht in Irak, een oorlog zonder deugden noemt; zonder dapperheid en heldendaden.

Gruwelijke beelden

Peter Singer, schrijver van het boek 'Wired for War' vertelt dat hij eens met een soldaat sprak die hem vertelde dat hij het zwaarder vond om een onbemand vliegtuig te besturen dan om een eskader in het Midden-Oosten te leiden.

Volgens hem kwam dat door de afstand. "Je bent thuis maar je ziet de hele dag gruwelijke beelden. Je ziet Amerikaanse soldaten voor je ogen doodgaan en je kunt niets doen. Of je schiet de tegenpartij dood en je ziet dat tot in detail op je videoscherm. Dan ga je naar huis en is het alsof er niets is gebeurd."

Het is dus vooral het contrast tussen oorlog en de normale thuissituatie die de piloten zwaar valt. Een bijkomend probleem is dat de piloten die er onder lijden daar liever niet mee te koop lopen. Ze willen niet de indruk wekken dat zij het zwaarder hebben dan de mannen in het oorlogsgebied zelf. Zij riskeren immers hun leven niet.