Megawindpark opgeleverd voor kust, maar 'nog veel meer nodig om klimaat te redden'

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Komende week wordt het eerste van een serie grote windmolenparken voor de Nederlandse kust opgeleverd in Zeeland. Borssele 1 & 2 leveren dan genoeg elektriciteit voor een miljoen Nederlandse huishoudens.

Henrik Poulsen, bestuursvoorzitter van Orsted, heeft in de afgelopen negen jaar het voormalige Deense olie- en gasbedrijf DONG getransformeerd naar het duurzame Orsted. Het bedrijf is verantwoordelijk voor de bouw van het megawindpark op zee. Alle olie- en gasactiviteiten zijn afgestoten en het bedrijf is nu wereldmarktleider in wind op zee. Het bouwt niet alleen windparken voor bijna alle landen aan de Noordzee maar ook in de Verenigde Staten en Azië.

Afgelopen jaar deed Poulsen een dringend pleidooi tijdens de VN-klimaatbijeenkomst in New York om haast te maken met de omschakeling naar duurzame energie:

Negen jaar geleden besloot Poulsen tijdens een financiële crisis om het roer volledig om te gooien. Wind op zee was toen een klein, maar wel het meest onderscheidende onderdeel van het bedrijf.

Het geld van de lucratieve olie- en gaswinning werd gebruikt om de wind op zee-tak volwassen te maken. Terwijl de kosten door de steeds groter wordende windmolens afnamen, steeg de vraag en werd het bouwen van windmolenparken op zee winstgevend.

Poulsen is bescheiden over zijn succes met wind op zee. "Als je mij in 2012 had gevraagd of we dit in 2020 hadden kunnen bereiken had ik dat waarschijnlijk te ambitieus gevonden. Soms zie je dat de keuze voor een strategie zijn eigen momentum ontwikkelt. Toen het een financieel succes bleek, zijn we blijven versnellen."

Orsted is in Zeeland de buurman van Shell dat samen met Eneco en Van Oord binnenkort het windpark Borssele 3 & 4 oplevert. De Nederlandse multinational was betrokken bij de bouw van het eerste windpark voor de kust van Egmond aan Zee in 2007 maar trok zich daarna weer terug uit de windindustrie.

Shell werkt nu aan een comeback en gaat met Eneco ook een windpark voor de kust van Noord-Holland bouwen. Poulsen is aardig voor de buurman: "Wij hebben een gedurfde keuze gemaakt en een groot strategisch risico genomen. Nu het goed is afgelopen kun je de vraag stellen waarom niet iedereen dat heeft gedaan, maar ik kan begrijpen waarom bedrijven een ander besluit hebben genomen."

Dat de wereldmarktleider in wind op zee uit Denemarken komt is niet toevallig en vloeit voort uit de oliecrisis in de jaren 70 van de vorige eeuw. Terwijl we in Nederland op autoloze zondagen op de snelweg konden rolschaatsen besloot Denemarken dat het minder afhankelijk wilde worden van het buitenland voor de energievoorziening. Die keuze leidde 30 jaar geleden al tot het eerste windpark op zee. Na tal van fusies van bedrijven die windturbines maken hebben de grootste twee; Siemens Gamesa en MHI Vestas nu enorme fabrieken in Denemarken.

Kijk hieronder naar een impressie van de windindustrie van Denemarken:

"Windenergie wordt al heel lang gesteund door de Deense politiek en wij zaten in een andere situatie dan Nederland met enorme gasvelden in met name Groningen", verklaart Poulsen de achterstand van Nederland op het gebied van duurzame energie met Denemarken. "Nederland is een beetje laat in de wedstrijd gekomen, maar sinds het Energieakkoord uit 2013 is het gaan versnellen. Zeker met de plannen voor 11 gigawatt wind op zee." Die plannen moeten er toe leiden dat in 2030 70 procent van de elektriciteit in Nederland duurzaam is.

Als er volgend jaar nog een verlaat feestje komt om het windpark in Nederland te openen is Poulsen niet van de partij. Hij vertrekt en wordt adviseur verduurzaming bij de moedermaatschappij van Maersk; een groot Deens concern met 80.000 mensen in dienst en eigenaar van de grootste containerrederij ter wereld.

Voor zijn huidige werkgever worden het drukke tijden, denkt Poulsen. Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans presenteerde deze week plannen om 25 keer zoveel windparken op zee aan te leggen als er nu zijn. Dat vergt in de komende dertig jaar een investering van 800 miljard euro.

Poulsen denkt dat het kan: "De Noordzee kan vele honderden gigawatt elektriciteit produceren, de capaciteit is er, de ruimte is er, de technologie is er en het is rendabel. We hebben wat we nodig hebben, we moeten alleen versnellen, politici moeten opstaan en effectieve doelen stellen voor duurzame energie om de klimaatdoelen van Parijs te halen."