Buitenlandse moederbedrijven mogen toch dividend uitkeren bij loonsteun

• Winny de Jong, Lisa Schallenberg en Charlotte Waaijers

  redacteuren Economie

Als een Nederlands bedrijf tussen juni en september loonsteun heeft gekregen, mag het buitenlandse moederbedrijf toch bonussen uitbetalen, dividend uitkeren en eigen aandelen inkopen zonder dat dat gevolgen heeft voor de loonsubsidie van de Nederlandse dochter. De uitzondering geldt alleen als het buitenlandse moederbedrijf zelf geen loonsteun in Nederland heeft aangevraagd.

Deze uitzondering op het verbod op dividend- en bonusuitkering is gemaakt op aandringen van het bedrijfsleven, en hiermee komen buitenlandse concerns in een andere positie dan volledig Nederlandse concerns. Dat blijkt uit stukken die de NOS heeft ingezien. Het ministerie van Sociale Zaken laat in een reactie weten dat de uitzondering is gemaakt om de werkgelegenheid in Nederland te beschermen.

Het verbod om dividend uit te keren, bonussen uit te betalen en eigen aandelen in te kopen is in het tweede steunpakket gekomen vanwege een nadrukkelijke wens van de Tweede Kamer. Het idee achter het verbod is dat als bedrijven gebruikmaken van overheidssteun, zij alles moeten doen om zoveel mogelijk buffer op te bouwen. Dividend uitkeren of bonussen uitbetalen strookt niet met die gedachte.

Eerder adviseerden ambtenaren minister Koolmees nog om die uitzondering niet op te nemen in de regeling. "Het is maatschappelijk en politiek niet uitlegbaar dat een buitenlandse moeder wel de dochterondernemingen zou kunnen 'leegtrekken' om dividend uit te keren, bonussen te verstrekken of eigen aandelen in te kopen, terwijl ze een beroep doet op overheidssteun", schreven de ambtenaren op 25 mei aan de minister.

Ook zou het dividendverbod praktisch weinig waarde hebben als het niet voor het moederbedrijf geldt, omdat die bijna altijd het dividend- en bonusbeleid bepaalt. Buitenlandse concerns zouden hiermee in een voordeligere positie komen dan geheel Nederlandse concerns, schrijven de ambtenaren aan de minister.

Kritiek bedrijfsleven

Later, op 10 juni, veranderden de ambtenaren hun advies. Werkgeversorganisatie VNO-NCW en bedrijven die onderdeel zijn van buitenlandse concerns hadden kritiek geuit, schrijven de ambtenaren aan de minister. Ook waren de ambtenaren erachter gekomen dat geen enkel ander land zo streng was op dit gebied als Nederland. De ambtenaren adviseerden toch een uitzondering te maken.

Een woordvoerder van het ministerie laat na vragen weten dat de belangrijkste overweging voor deze uitzondering was dat bedrijven met een buitenlandse moeder geen NOW-loonsteun meer zouden aanvragen door het dividendverbod, waardoor ze mensen zouden moeten ontslaan. Het doel van de regeling is het behoud van werkgelegenheid in Nederland, en dat zou door een dividendverbod voor buitenlandse moeders worden tegengewerkt, was de gedachte.

Werkgeversorganisatie VNO-NCW heeft zich hard gemaakt voor die uitzondering. "Zonder die uitzondering zou je wereldwijd impact creëren voor de Nederlandse situatie", zegt een woordvoerder. "De vraag was of dit wel proportioneel zou zijn."

Marcel Pheijffer, hoogleraar accountancy bij Nyenrode, vindt het begrijpelijk dat het dividendverbod niet geldt voor deze buitenlandse moederbedrijven. "Zo'n verbod kun je juridisch gezien moeilijk opleggen aan een buitenlandse moedermaatschappij die zelf geen directe Nederlandse steun ontvangt. Het is dus lastig om daar verplichtingen aan op te leggen."

Emeritus hoogleraar fiscale economie Leo Stevens zoekt de verklaring voor de draai in de Europees rechterlijke hoek. Vanwege de Nederlandse NOW-regeling zomaar een uitzondering maken op het vrij verkeer van kapitaal binnen de EU kan niet, zegt hij. "Dat moet je eerst overleggen met de Europese Commissie."

Buitenlands moederbedrijf

Onder grote ontvangers van de tweede ronde loonsteun, waar deze regel over gaat, hebben onder meer KLM (285 miljoen euro aan loonsteun), en Tata Steel (37 miljoen aan loonsteun) een buitenlands moederbedrijf.

Bij KLM speelde in mei een discussie over de langetermijnbonus die Ben Smith, de CEO van het moederbedrijf Air France KLM, nog steeds krijgt ondanks de crisis. In een reactie op de vraag of KLM zich hard heeft gemaakt voor deze uitzondering, zegt een woordvoerder: "Bij mijn weten hebben wij ons rondom de NOW niet hard gemaakt voor welke regel of voorwaarde dan ook die aan de NOW wordt gesteld."

Het buitenlandse moederbedrijf van Tata Steel heeft in ieder geval tot 31 maart nog dividend uitgekeerd. Of het moederbedrijf over 2020 dividend uitkeert, is nog niet besloten, maar Tata Steel benadrukt dat het volgens de NOW-regeling wel zou mogen. Ook Tata Steel heeft zich volgens een woordvoerder niet ingezet voor verandering van de regels.