'VS bespioneerde vanuit Denemarken bondgenoten, waaronder Nederland'
De Amerikaanse geheime dienst NSA heeft jarenlang een samenwerkingsovereenkomst met Denemarken misbruikt om bondgenoten in Europa te bespioneren, waaronder Nederland. Dat meldt de Deense publieke omroep DR op basis van meldingen van een klokkenluider.
Diverse bronnen hebben het nieuws tegen de omroep bevestigd. Ook de Volkskrant heeft zich verdiept in de kwestie.
Datacenter
De NSA en de Deense militaire dienst FE spraken in 2008 af dat Denemarken met hulp van de Amerikanen internetkabels in Denemarken kon aftappen. In ruil daarvoor kreeg de NSA toegang tot internetkabels naar Oost-Europa. Samen verwerkten ze gegevens in een speciaal daarvoor gebouwd datacenter dicht bij de luchthaven van Kopenhagen.
"Dit soort deals zijn er vaker", zegt Volkskrant-journalist Huib Modderkolk in het NOS Radio 1 Journaal. "De Amerikanen vragen dan om medewerking in ruil voor financiële en technische hulp. Zo is er een hypermodern datacentrum gebouwd op het Deense eiland Amager."
Wat de Denen echter niet wisten, is dat de VS die internettoegang ook gebruikte om Denemarken zelf en omringende landen als Duitsland, Nederland en Zweden te bespioneren.
Een en ander kwam aan het licht door een oud-medewerker van de Deense dienst FE, die zijn zorgen over de Deens-Amerikaanse samenwerking uitte in interne rapporten. Omdat maatregelen uitbleven, lekte hij de rapporten naar een toezichthoudende instantie. Die deed vervolgens onderzoek, wat er afgelopen zomer toe leidde dat verschillende FE-functionarissen op non-actief werden gesteld.
Nederland
Als concreet doelwit in Denemarken noemt de omroep DR onder meer het defensiebedrijf Terma, dat betrokken was bij de aankoop van een nieuw type straaljager. Uiteindelijk viel de keus een paar jaar geleden op de Amerikaanse Joint Strike Fighter. Concrete details over de spionage in Nederland geeft DR niet.
Bronnen bij de Nederlandse geheime dienst willen tegen de Volkskrant niet zeggen of ze op de hoogte zijn van de kwestie. "Iedereen spioneert", zegt een medewerker relativerend.
"Nederland wordt genoemd in de rapport, maar het is onbekend wat voor informatie de Amerikanen hebben verzameld", zegt Modderkolk. "Als je kijkt naar waar de Amerikanen normaal gesproken in geïnteresseerd zijn, kun je denken aan economische spionage. Je kunt je voorstellen dat de Amerikanen inlichtingen wilden over alles rondom de Joint Strike Fighter, toen dat speelde."
Modderkolk houdt er rekening mee dat de spionage nog altijd gaande is. "Het ging lang door, zeker tot 2018. Het zou moeten zijn beëindigd, maar het is de vraag wie het goed kan onderzoeken omdat het allemaal erg technisch is."