Hoge Raad: zzp-overeenkomst telt niet, het gaat om de praktijk
Zzp'ers die vinden dat ze eigenlijk in dienst zijn, hebben voortaan meer munitie om een arbeidscontract of bijvoorbeeld een ontslagvergoeding af te dwingen. Dat komt door een uitspraak van de Hoge Raad, de hoogste rechtsinstantie van het land. Die oordeelde vandaag dat het niet uitmaakt wat er in een overeenkomst wordt vastgelegd, maar dat het gaat om hoe de arbeidsrelatie er in de praktijk uitziet.
Als een zzp'er en een werkgever een overeenkomst hebben, dan is de intentie dat het werk op freelancebasis is. Dat is al jaren voor rechters het belangrijkst. Ook als de zzp'er in de praktijk hetzelfde werk doet als collega's met een arbeidscontract, kan de zzp'er geen arbeidscontract afdwingen, als hij dat zou willen.
Die weg ligt met het arrest van de Hoge Raad meer open, concludeert arbeidsjurist Pascal Besselink van juridisch dienstverlener DAS. "Als je als zelfstandige verpleegkundige of bouwvakker hetzelfde werk doet als collega's in dienst, en je bent daar niet tevreden mee, dan is deze uitspraak een stok om mee te slaan."
Maar in de discussie die je dan gaat voeren spelen ook andere zaken mee, waarschuwt Besselink. "Is er bijvoorbeeld sprake van een gezagsverhouding? Mag je zelf je vervanger aanwijzen? Heb je recht op loon tijdens ziekte? Word je verplicht bepaalde kleding te dragen? Het debat hierover vindt nog steeds plaats."
Bonden tevreden
"Wij zijn natuurlijk blij en positief dat de Hoge Raad heeft bevestigd wat wij al een tijdje roepen: dat het niet gaat om wat op papier staat, maar wat er in feite gebeurt", zegt Zakaria Boufangacha van de FNV. "Deze uitspraak kan ertoe leiden dat een heleboel zelfstandigen als werknemers gekwalificeerd worden." De vakbond denkt daarbij bijvoorbeeld aan maaltijdbezorgers.
Zelf heeft de FNV rechtszaken lopen tegen maaltijdbezorgdienst Deliveroo en het online platform Temper, maar de vakbond wil ook dat de Belastingdienst strenger gaat handhaven op schijnconstructies. "Het probleem is dat nu iedereen zijn gang kan gaan. Dan komt het aan op het individu, dat bij een rechter moet gaan afdwingen dat hij of zij een werknemer is", zegt Boufangacha.
Wat betreft de vakbond komt de uitspraak in deze coronacrisis op een goed moment. "Die crisis laat duidelijk zien wat de gevolgen zijn als je niet genoeg beschermd bent onder het arbeidsrecht", zegt Boufangacha. "Zelfstandigen krijgen als eersten geen opdracht meer. Maar je kunt je afvragen of zij als werknemer eigenlijk recht hebben op een WW-uitkering."
Ook andersom
Overigens kan de uitspraak ook andersom impact hebben, zegt arbeidsjurist Besselink. "Denk bijvoorbeeld aan ziekenhuizen die liever hebben dat zelfstandige specialisten in loondienst komen."