Van nauwelijks maatregelen tot lockdown, zo strijdt Europa tegen corona

• Margot Oosterwechel en Lennard Swolfs

  redacteuren Buitenland

Verschillende Europese landen zijn in de gevreesde tweede coronagolf terechtgekomen. In Nederland wacht de regering nog even af of eerder genomen maatregelen afdoende zijn. Hoe pakken onze buurlanden het aan? Een overzicht.

Corona-chaos in België

"In België heerst eigenlijk een beetje corona-chaos", legt correspondent Bert van Slooten uit. "Dat komt doordat het bestuur hier federaal is geregeld. Aan welke maatregelen je moet houden, is dus afhankelijk van de plek waar je woont".

Toch gelden sommige maatregelen wel voor alle Belgen. "Theaters, sportscholen de horeca zijn dicht en iedereen moet - waar mogelijk - thuiswerken. Ook moet je hier 1,5 meter afstand houden en, als dat niet kan, een mondkapje op", vertelt Van Slooten. Het contact is beperkt. "Je mag hier maximaal vier personen bij je thuis uitnodigen en daarnaast mag je als Belg nog een zogenoemd 'knuffelcontact' hebben."

Maar er zijn ook maatregelen die per regio verschillen. "Neem bijvoorbeeld de avondklok. Landelijk geldt een avondklok van middernacht tot 06.00 uur. Maar in Wallonië besloten ze die te vervroegen naar een avondklok van 22.00 uur tot 05.00 uur. Een paar dagen later besloten ze in Brussel om de Walen te volgen. Tot nu toe geldt in Vlaanderen nog die 'oude' avondklok. Maar verschillende Vlaamse burgemeesters willen dat de regels die in de rest van het land gelden ook in Vlaanderen gaan gelden."

'Lockdown light' in Frankrijk

In Frankrijk gaat in de nacht van donderdag op vrijdag een zogenoemde 'lockdown light' in. Fransen mogen vanaf dan in principe de straat niet meer op. "Doe je dat toch dan moet je een speciaal document op zak hebben", vertelt correspondent Frank Renout. Reizen door het land is beperkt. Je mag alleen in je eigen regio blijven, familie thuis ontvangen is verboden en winkels moeten dicht. Daarnaast worden de Fransen opgeroepen thuis te werken waar mogelijk, 1 meter afstand te houden en zijn in veel steden mondkapjes op straat verplicht.

Wel zijn er meer uitzonderingen dan bij de maatregelen in het voorjaar. "Scholen blijven open en sommige beroepsgroepen mogen wel gewoon naar hun werk, bijvoorbeeld in fabrieken of boerderijen" vertelt Renout. Ook is bezoek toegestaan aan verpleeg- en bejaardenhuizen.

"Tot nu toe hebben de Fransen redelijk gedwee gevolgd wat de Franse regering ze vroeg te doen", vertelt Renout. "Uit peilingen blijkt dat een groot deel van de Fransen tot nu toe achter de maatregelen van de regering staat".

Semi-lockdown in Italië

In Italië zijn alle zwembaden, sportscholen, theaters en bioscopen de komende maand dicht. Restaurants en bars moeten om 18.00 uur de deuren sluiten. Ook wordt het afgeraden om tussen verschillende gemeentes te reizen. Daarnaast geldt nog altijd de mondkapjesplicht, ook op straat.

Correspondent Mustafa Marghadi vertelt dat lokale overheden extra maatregelen mogen nemen. "In de regio Campania zijn bijvoorbeeld de scholen gesloten en in Rome kun je een boete krijgen als je na 21.00 uur gezien wordt op de pleinen in de stad"

Het verzet tegen de nieuwe maatregelen groeit. "Veel sportschoolhouders zijn boos, omdat de premier vorige week nog had gezegd dat ze zeven dagen de tijd kregen om te zorgen voor extra veiligheidsmaatregelen", vertelt Marghadi. "Nu krijgen ze ineens te horen dat ze toch dicht moeten. Dus de kosten die ze hebben gemaakt voor die extra veiligheidsmaatregelen, bleken nergens voor nodig en dat zit hen dwars. " Ook protesteren horecaondernemers, omdat ze bang zijn dat deze maatregelen de financiële nekslag zal betekenen.

Behalve vreedzame demonstraties, zijn er de laatste dagen ook gewelddadige protesten in verschillende steden. "Het is opmerkelijk dat deze rellen deels aangesticht worden door de maffia in het zuiden, zoals in Napels", vertelt Marghadi. "Zij lopen door deze maatregelen ook veel inkomsten mis."

Noodtoestand in Spanje

In Spanje is een noodtoestand van kracht. Landelijk geldt een avondklok tussen 23.00 uur en 6.00 uur en moeten bijeenkomsten beperkt blijven tot zes personen. "Deelstaten mogen zelf beslissen of ze de avondklok een uur eerder of later laten beginnen of eindigen", vertelt correspondent Rop Zoutberg. "Ook mogen de deelstaten extra maatregelen nemen."

De noodtoestand geeft deelstaten ook de mogelijkheid om regio's af te grendelen. Dat betekent dat je er alleen in en uit mag met een goede reden, zoals ziekenhuisbezoek of werk. "Sommige deelstaten hebben al besloten de boel dicht te gooien en meer zullen waarschijnlijk volgen", vertelt Zoutberg.

De Spaanse regering wil over twee weken de noodtoestand verlengen tot 9 mei volgend jaar. Daarvoor is toestemming van het parlement nodig. De Spanjaarden houden zich over het algemeen goed aan de regels, zegt Zoutberg. "Er wordt hier weinig geprotesteerd. Er zijn wel wat kleine protesten, maar geen Italiaanse toestanden."

Strenge lockdown in Duitsland

In Duitsland gaan vanaf 2 november extra maatregelen van kracht. "Dat betekent dat de horeca, bioscopen, theaters en sportscholen dicht moeten", vertelt correspondent Judith van de Hulsbeek. "Supermarkten en winkels mogen nog wel openblijven, maar dan moeten ze wel de hygiënevoorschriften volgen en zorgen voor voldoende afstand tussen de klanten."

Ook mogen Duitsers nog maar met maximaal twee huishoudens samenkomen, zowel in publieke ruimtes als privé. Het nieuwe maatregelenpakket van bondskanselier Merkel zal tot zeker eind november van kracht zijn. "Ze noemen het hier de golfbreker, een korte maar hevige lockdown. Het idee achter dit pakket is dat er normaal kerst gevierd kan worden."

Veel Duitsers zijn het eens met de maatregelen en houden zich er goed aan. Toch vindt zo'n 12 procent van de bevolking de maatregelen te streng. "Maar dat is wel een luide minderheid", vertelt Van de Hulsbeek. "Dit zijn de inwoners die regelmatig de straat opgaan om de protesteren."

Stoplicht in het Verenigd Koninkrijk

In het Verenigd Koninkrijk bepalen de verschillende landen hun eigen beleid. "Dat ligt nu dus anders dan afgelopen voorjaar, toen volgden alle landen Johnson", vertelt correspondent Tim de Wit. "Wales heeft nu een volledige lockdown afgekondigd tot begin november, net als Noord-Ierland. In Schotland hanteren ze een stappenplan met vijf niveaus en hier in Engeland hebben we drie niveaus. Een soort stoplichtsysteem dus."

De maatregelen verschillen per regio in Engeland. "In de praktijk geldt: hoe mee besmettingen, hoe strenger de maatregelen" legt De Wit uit. "Het noorden is heel zwaar getroffen, daar zijn in bijna alle regio's de zwaarste maatregelen afgekondigd. Pubs, verschillende winkels en bedrijven en sportscholen zijn er dicht en iedereen moet vanuit huis werken." Die regio's zitten in het derde niveau. "Dat wordt ook wel de hoogste alarmfase genoemd, je kunt het vergelijken met een soort gedeeltelijke lockdown, alleen willen ze het hier zo niet noemen."

In Londen zitten ze in het tweede niveau van maatregelen. "Je mag hier nu niet meer bij elkaar over de vloer komen. Pubs en restaurants zijn nog wel open, maar ook daar geldt dat je niet met andere huishoudens mag afspreken." Verder worden de Engelsen opgeroepen om afstand te houden en geldt er binnen een mondkapjesplicht.

Het buitenbeentje Zweden

In Zweden gelden minder maatregelen dan in andere Europese landen. Het land heeft sinds het begin van de coronacrisis gekozen voor een relatief soepele aanpak. Momenteel geldt er een maximaal aantal van 300 mensen bij bijeenkomsten, waarbij men verplicht een meter afstand moet houden. Nachtclubs met meer dan 50 personen moeten per 1 november sluiten. Maar het land heeft bijvoorbeeld geen mondkapjesplicht en ook is er geen sprake van vroegere sluitingstijden van winkels.

Wel is er voor het eerst een lokale aanscherping in de stad Uppsala. "Daar wordt iedereen nu opgeroepen om zoveel mogelijk thuis te blijven", vertelt correspondent Rolien Créton. In de Zuid-Zweedse stad Malmö zijn veel herfstvakantie-activiteiten in bijvoorbeeld musea afgeblazen vanwege het toenemende aantal besmettingen. Bewoners worden opgeroepen om openbaar vervoer en openbare gelegenheden te vermijden.

In Denemarken en Noorwegen worden meer maatregelen genomen. Zo geldt in die landen op sommige plekken wel een mondkapjesplicht en zijn de maximale aantallen bij groepsbijeenkomsten beperkter. Over het algemeen houden de inwoners van Scandinavië zich goed aan de maatregelen. Er is weinig protest. Créton: "Mensen hier hebben veel vertrouwen in de overheid."