Wat is er aan de hand met de coronacijfers? Niks structureels, zegt GGD

• Ben Meindertsma en Joost Schellevis

De afgelopen anderhalve week ging er van alles mis met de rapportage van de corona-besmettingscijfers. Zo was op vier van de afgelopen zeven dagen het beeld vertekend. Dat kwam door fouten waardoor het aantal gemelde tests te laag was, en door de inhaalslag de dag daarop, wanneer de achterstallige besmettingen werden gemeld. En dan was er vorige week nog een probleem bij een aantal GGD's, waardoor besmettingen later binnenkwamen.

Desondanks is er geen structureel probleem bij de registratie van de besmettingen, bezweert de GGD. "Het gaat om drie verschillende problemen die de afgelopen tijd optraden", zegt woordvoerder Sonja Kloppenburg van de koepel van GGD's.

In twee gevallen ging het om een ICT-storing. Zaterdag lag een computersysteem plat dat twee belangrijke systemen met elkaar verbindt: het computersysteem waarin testafspraken en -uitslagen worden vastgelegd, en de systemen voor bron- en contactonderzoek. Het zijn de bron- en contactonderzoekers die een positieve test doorgeven aan het RIVM, dus als zij die niet kunnen doorgeven, komen de meldingen ook niet binnen bij het RIVM. "Het systeem dat die twee programma's met elkaar verbindt, lag er een paar uur uit", zegt Kloppenburg.

Gisteren ging het opnieuw mis, maar toen bij het systeem voor het bron- en contactonderzoek zelf. "Het piept en het kraakt. Het systeem was ooit bedoeld voor hooguit tientallen mensen die tegelijkertijd erin werken, maar dat zijn er nu 4000. We leiden nu elke week 500 bron- en contactonderzoekers op, en blijkbaar was dit het punt waarop het systeem het niet meer aankon." Gisteravond is het systeem geschikt gemaakt voor grotere aantallen.

En dan was er ook nog een regionaal probleem, waarbij sommige GGD's een lager aantal besmettingen doorgaven, dat ze later weer moesten inhalen. Dat leidde tot honderden positieve tests aan correctie. Dat was dan weer een menselijke fout, en geen ICT-storing, aldus de GGD. Die fout kwam doordat mensen tegenwoordig zelf hun testuitslag kunnen inzien. Per abuis stuurde een aantal bron- en contactonderzoekers die tests vervolgens niet door aan het RIVM.

De cijferverwarring trof alleen de positieve tests: voor zover bekend waren er geen problemen met de cijfers uit de ziekenhuizen of de gerapporteerde overledenen.

Besluitvorming

De verwarring komt op een onhandig moment, juist nu iedereen de cijfers in de gaten houdt in de hoop op verbetering. Ook in het kabinet zorgden de problemen voor frustratie, zegt politiek verslaggever Lars Geerts. "Er werd wel met de ogen gerold. Maar voor de politieke besluitvorming wordt gekeken naar de weekcijfers."

Sowieso kunnen de dagelijkse cijfers schommelen, om allerlei redenen. Zo groeien de besmettingsaantallen harder op woensdag dan in het weekend. En als een GGD achterstallige positieve tests aanlevert, bijvoorbeeld omdat men die eerder was vergeten, worden die allemaal als nieuwe test gemeld.

Dan is er ook nog sprake van een structurele vertraging. Gemiddeld zit er volgens het RIVM bijna drie dagen tussen het moment dat iemand een test doet en het moment dat het RIVM melding maakt van de positieve test.

In de Tweede Kamer plaatste Jaap van Dissel, hoofd infectieziektebestrijding bij het RIVM, deze week ook al kanttekeningen bij het besmettingscijfer. Volgens hem kunnen nu mensen sneller getest worden dan eerder, met als gevolg dat mensen minder snel afhaken omdat ze niet meer lang hoeven te wachten op een testlocatie. Dat leidt mogelijk tot meer positieve testen.

"Het is echt ingewikkeld om te zeggen: is het stabiel, neemt het toe of is het aan het afnemen? Met dat dilemma zitten we op dit moment", aldus Van Dissel.