Noord-Hollandse gemeenten en provincie houden steeds meer documenten geheim

In Noord-Holland houden gemeenten en de provincie steeds meer documenten geheim. Dat concludeert NH Nieuws na een onderzoek waarvoor een beroep werd gedaan op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).

In 2019 werden door de 47 gemeenten en de provincie in totaal 1175 documenten geheim verklaard. Dat zijn er 83 meer dan het jaar ervoor. Het gaat vooral om financiële stukken en bouwplannen.

Vooral in de gemeenten Uithoorn en Hoorn werden vorig jaar meer documenten geheimgehouden dan in 2018. Zo hield Uithoorn in 2018 nog 11 documenten geheim, in 2019 waren dit er 43. In de gemeente Hoorn werden in 2018 zeker 44 geheim verklaard, vorig jaar waren dat er 72. Daarvan gelden wel 37 documenten als 'vertrouwelijk', wat weer een andere status is dan 'geheim'. Zo is de beveiliging van die documenten bijvoorbeeld iets minder streng.

Zo openbaar mogelijk

Ondanks een daling ten opzichte van 2018 hield de gemeente Amsterdam vorig jaar met 349 stukken de meeste documenten geheim. De Rekenkamer Metropool Amsterdam is kritisch over het handelen van de gemeente. Die rekenkamer stelt dat te veel geheim wordt gehouden en dat dit bovendien te lang gebeurt.

"De houding en de cultuur van de organisatie zijn niet helemaal gericht op 'zo openbaar mogelijk'", zegt Rekenkamer-directeur Jan de Ridder. "Dat is wel hun slogan: 'openbaar, tenzij'. Maar of dat ook daadwerkelijk in het handelen en denken zit van de betrokkenen vragen wij ons af."

In een reactie laten zowel het stadsbestuur als de gemeenteraad van Amsterdam weten dat ze de conclusies en aanbevelingen onderschrijven en ermee aan de slag gaan om de werkwijze te verbeteren.

Zorgen om transparantie

Hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans van de Universiteit Leiden kan geen verklaring bedenken voor de toenemende aantallen geheimgehouden stukken. Hij zegt zich wel zorgen te maken over de transparantie bij overheden.

"Ze zijn niet erg geneigd om veel te delen met het publiek. Daarnaast is er sprake van 'Wobstructie': ze hebben stukken vaak niet goed gearchiveerd. Als die dan worden opgevraagd, kunnen ze die niet vinden. Dan gaan ze tijdrekken of stukken geheim verklaren." Volgens Voermans moeten overheden actiever documenten openbaar maken, waarbij je snel publiceert op een vindbare plaats. "Daar wordt onvoldoende in geïnvesteerd."

Emeritus hoogleraar bestuursrecht Douwe Jan Elzinga van de Rijksuniversiteit Groningen vindt ook dat openbaarheid de standaard moet zijn en geheimhouding de uitzondering. "Ik kan me voorstellen dat het aantal is gestegen, doordat gemeenten ook steeds meer taken krijgen. Maar als documenten geheim worden verklaard, moet dat wel goed getoetst worden. Er wordt soms wel erg snel gegrepen naar geheimhouding."