Tweede golf slaat toe in Midden-Europa; gezondheidssysteem staat op instorten
De eerste golf zijn ze goed doorgekomen, maar nu lijkt het aantal coronabesmettingen in Midden-Europa uit de hand te lopen. Tsjechië voert al weken de lijst met de meeste besmettingen in Europa aan. In Polen worden de eerste coronapatiënten in ziekenhuizen geweigerd en de Slowaakse premier gaat voor een rigoureuze ingreep: hij wil de hele bevolking laten testen.
Eerst Tsjechië: dat land heeft dus het hoogste besmettingscijfer van heel Europa. Er komen dagelijks zo'n 10.000 nieuwe coronabesmettingen bij, op een bevolking van 10,7 miljoen mensen.
En dat terwijl de Tsjechen het begin dit jaar juist zo goed deden. De regering voerde als een van de eerste EU-landen een strenge lockdown in, nog voordat het virus zich sterk had verspreid. Er vielen relatief weinig doden, de curve bleef laag. In mei werd op de beroemde Karelsbrug in Praag zelfs een feest gehouden om het einde van de coronacrisis te vieren.
Maar sinds september schiet het aantal besmettingen omhoog. Volgens journalist Laura Postma, die in Praag woont, komt dat doordat de angst voor het virus diep is weggezakt. "In de zomer was hier niks meer van coronamaatregelen te merken. Geen mondkapjes, geen afstand. Ze zijn op vakantie geweest, hebben weer feestjes gevierd. Mensen hebben weer van de vrijheid geproefd en willen nu niet terug in die lockdown. Ze hebben er gewoon geen zin meer in", zegt Postma.
Ook bij premier Andrej Babis was de urgentie deze zomer ver te zoeken. Waarschuwingen van zijn ministers wuifde hij weg. Inmiddels is hij 180 graden gedraaid. "De cijfers zijn catastrofaal", zei Babis onlangs. Vervolgens zijn er weer strenge regels ingevoerd: de horeca in Tsjechië is dicht, mondkapjes zijn verplicht en Tsjechen mogen hooguit met zes personen bij elkaar komen.
De maatregelen moeten ervoor zorgen dat de ziekenhuizen het aankunnen. Postma: "Er zijn genoeg IC-bedden, maar er is een enorm personeelstekort. Duizenden zorgmedewerkers zijn besmet met corona of zitten in quarantaine. Daarnaast zijn veel jonge Tsjechische artsen en verpleegkundigen naar het buitenland vertrokken omdat ze daar meer kunnen verdienen." Premier Babis heeft hen opgeroepen om naar huis te komen om te helpen.
Polen
Ook in Polen is de tweede golf heviger dan de eerste. Zaterdag waren er bijna 10.000 nieuwe besmettingen, op 38 miljoen inwoners. Daarmee staat het land niet in de top-5 van zwaarst getroffen EU-landen, maar is er wel een kans dat het zorgsysteem het hier als eerste begeeft.
De Poolse Academie der Wetenschappen kwam vorige week met een alarmerende waarschuwing: "Er dreigt een situatie waarin heel snel heel veel mensen zonder hulp thuis of zelfs op straat zullen sterven." De eerste noodkreten uit ziekenhuizen kwamen dit weekend al.
De publieke zender TVN luisterde mee met de radiocommunicatie van ambulances en hoorde ontluisterende berichten. Ambulances die acht uur lang op de oprit van een ziekenhuis stonden te wachten, een patiënt met een beroerte die op een brancard werd behandeld, een doodzieke coronapatiënt die onbeschermd in een rolstoel op een gang werd achtergelaten.
Door heel het land dreigen ziekenhuizen het niet meer aan te kunnen. In het Nationaal Stadion in Warschau wordt in allerijl een noodhospitaal gebouwd. 500 tot 1000 bedden moeten er in de vergaderruimtes van het stadion komen. Ook in andere delen van het land wordt aan noodoplossingen gewerkt.
Slowakije
Op het eerste gezicht lijkt het in Slowakije mee te vallen. Maar in het land met iets meer dan 5 miljoen inwoners loopt het aantal besmettingen steeds sneller op. Afgelopen vrijdag werden voor het eerst meer dan 2000 nieuwe gevallen op een dag gemeld.
Als het zo doorgaat, stevent Slowakije af op een nieuwe lockdown, zegt premier Igor Matovic. Om dat te voorkomen wil hij nu de hele bevolking laten testen. Alle inwoners ouder dan tien jaar zouden in de komende twee weken getest moeten worden. Daarvoor heeft Matovic voor 60 miljoen euro meer dan 13 miljoen antigeen-sneltesten ingekocht. Die geven binnen een kwartier een uitslag.
Een hele operatie natuurlijk. Maar het is net als bij verkiezingen, zegt de premier. In alle 6000 kiesdistricten komt een testcentrum. Alle 50.000 overheidsambtenaren, het leger en de brandweer worden ingezet om de tests af te nemen.
Het is nog niet duidelijk of de test verplicht of vrijwillig wordt. Niet iedereen ziet het zitten. In het centrum van de hoofdstad Bratislava waren afgelopen weekend demonstraties met rellen tegen de plannen.
