Spoedeisende hulp in de knel door groeiend aantal coronapatiënten

De spoedeisende hulp in grote steden moet soms dicht omdat alle beschikbare bedden vol zijn. Ambulances moeten dan uitwijken naar een ander ziekenhuis. Het gaat om een sluiting van één tot meerdere uren. Dit zei Ernst Kuipers van het Landelijk Netwerk Acute Zorg in een coronabriefing in de Tweede Kamer. Tot nu toe is dat gebeurd in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag.

"Als een ambulance zijn patiënt niet kwijt kan, dan heb je geen keus", zegt Kuipers. "Dat leidt tot meer werk voor ambulances, meer werk voor de resterende spoedeisende diensten (SEH's), patiënten die naar andere plekken moeten." In sommige steden zijn meerdere SEH's tegelijk dicht geweest. "We proberen vooruit te kijken en te matchen met regio's die minder druk bezet zijn."

De vereniging van SEH-artsen noemt het tijdelijk sluiten van spoedeisende hulp een onwenselijke noodmaatregel, maar zegt ook dat patiënten in de gang laten staan gevaarlijker is dan ambulances en huisartsen te vragen een andere plek te zoeken.

Wat Kuipers grote zorgen baart, is het aantal besmettingen onder het zorgpersoneel. Als voorbeeld geeft hij zijn eigen ziekenhuis, het Erasmus Medisch Centrum, waar elke dag 30 tot 50 medewerkers positief worden getest. Als dat ziekteverzuim verder toeneemt, leidt dat automatisch tot het verder inperken van de reguliere zorg.

"Als de toename onder verpleegkundigen 10 procent is, dan moet je ook 10 procent van je bedden inleveren", zei hij in antwoord op vragen van de Tweede Kamer. In alle ziekenhuizen wordt gekeken of er sprake is van besmetting van patiënt op medewerker of van onderlinge besmetting van personeelsleden. "Met de huidige beschermingsmiddelen zijn daar weinig aanwijzingen voor. De meeste worden, net als andere mensen, besmet in de maatschappij."

Hulp van zelfstandige klinieken

Net als in de eerste golf worden ook zelfstandige klinieken betrokken bij de coronazorg, zegt Kuipers. Dat gebeurt op twee manieren, enerzijds worden reguliere behandelingen overgenomen door deze klinieken, anderzijds wordt personeel van deze klinieken gevraagd om bij te springen in de ziekenhuizen.

De afgelopen maanden zijn er 900 beschikbare bedden bijgekomen, 300 op de IC's en 600 op verpleegafdelingen. Dat gaat gepaard met vele duizenden medewerkers, zegt Kuipers. Die zijn nodig om deze bedden 24/7 te kunnen bemannen. "Dat was een majeure inspanning. Dat kan niet verder. Wel in de loop van de maanden, de komende jaren, maar niet nu meteen. Die inhaalslag moeten we wel gaan maken."

Ook wijst hij erop dat de gevolgen van de eerste golf nog altijd merkbaar zijn, bijvoorbeeld bij de bevolkingsonderzoeken naar borstkanker en darmkanker. Die werden in het voorjaar stilgelegd en de inhaalslag is nog niet volledig gemaakt, zegt Kuipers. Het aantal verwachte kankerpatiënten blijft achter, doordat mensen niet of later zijn onderzocht. Hij pleit ervoor om de bevolkingsonderzoeken nu zo lang mogelijk door te laten gaan.

Stopzetten reguliere zorg

Karina Raaijmakers van de Nederlandse Zorgautoriteit zei in haar briefing dat in de eerste golf mensen massaal weg bleven bij de huisarts en dat daardoor een "stuwmeer aan verwijzingen" is ontstaan dat nog altijd niet is weggewerkt. "Er heeft nauwelijks inhaalzorg plaatsgevonden. Er zijn nog steeds mensen die op zorg wachten." Ze noemt dat zorgelijk, omdat de reguliere zorg nu weer wordt afgeschaald. Om hoeveel mensen dat gaat, is niet duidelijk.

Raaijmakers ziet het aantal verwijzingen van huisartsen opnieuw teruglopen. Maar mensen moeten wel zoveel mogelijk naar de huisarts blijven gaan, en daarop moet worden ingezet, zegt ze.

Kuipers zei in zijn toelichting ook te verwachten dat als de huidige trend doorzet, er eind november ruim 5700 coronapatiënten in het ziekenhuis liggen. In het ergste geval moet de reguliere zorg 75 procent worden afgeschaald. "Dan blijft, naast de covidzorg, alleen de acute zorg over."

In het gunstigste scenario, als de maatregelen effect hebben en het aantal nieuwe besmettingen drastisch daalt, moet nog steeds 40 procent van de reguliere zorg worden stopgezet, verwacht Kuipers. Dan zullen er eind november zo'n 3300 covid-patiënten in het ziekenhuis liggen.

Niet rijk rekenen

Nog steeds gaan veel mensen die besmet zijn met het coronavirus naar winkels of horeca, ook als ze daadwerkelijk positief zijn getest. Dat zei Jaap van Dissel van het RIVM in zijn briefing. Het gaat om aanzienlijke aantallen. "Als twee op de tien positieven toch naar buiten gaan, dan hebben we een probleem", zei hij. Het effect van de maatregelen is echt afhankelijk van de naleving ervan. "Ik zou willen dat iedereen voelt hoe belangrijk het is."

Van Dissel verwacht dat het minimaal vier weken duurt voor de reproductiewaarde onder de 1 is, dat wil zeggen dat een besmet persoon maximaal één ander besmet.

Hij waarschuwt dan ook: "We moeten ons niet rijk rekenen met de huidige situatie, waarbij de opnames achterblijven en het ziektebeeld milder lijkt." In vergelijking met de eerste golf liggen er relatief minder mensen op de IC en liggen ze er minder lang.

Dat zou kunnen komen doordat er nu relatief minder ouderen in het ziekenhuis liggen. "Maar de vraag is of we voldoende begrijpen waarom het verschillend is, of het toch een voorbode is van meer problemen daar."

Griepprik

Volgens hem is nog onvoldoende te zien of de maatregelen van 28 september effect hebben gehad en was het logisch om gisteren met aanvullende maatregelen te komen. Wel is duidelijk dat mensen minder winkels bezoeken en minder reizen, maar dat gebeurt nog steeds wel meer dan voor de zomer.

Hij roept mensen in de zorg, ouderen en kwetsbare mensen op om gehoor te geven aan de oproep de griepprik te gaan halen. "Dat is essentieel om de druk op de zorg niet nog verder te vergroten."