Wanneer zien we het effect van de strengere coronamaatregelen?

Het aantal nieuwe coronabesmettingen blijft stijgen; vandaag waren het er bijna 5000. De afgelopen zeven dagen werden gemiddeld ruim 4000 positieve tests per dag gemeld, tegen bijna 3000 een week eerder.

Ondertussen werken we sinds vorige week weer meer vanuit huis, sluiten de kroegen om 22.00 uur en geldt sinds woensdag een dringend advies om in binnenruimten een mondkapje te dragen. Het effect van deze verscherpte maatregelen is nog niet terug te zien in de cijfers. Maar wanneer dan wel?

Alma Tostmann, epidemioloog in het Radboudumc, zegt "een klein beetje ongeduldig te worden", omdat ze hoopt dat de maatregelen snel terug te zien zijn in de cijfers. Maar het RIVM verwacht dat het nog wel een week kan duren voordat we ook in Nederland een daling in de grafiek gaan zien.

Tostmann is zelf ook gaan rekenen: de incubatietijd voor corona is 2 tot 14 dagen, maar de meeste mensen krijgen 5 tot 7 dagen na besmetting de eerste klachten. Dat betekent dat je dan pas gaat testen. Tel daar nog een dag bij op, omdat mensen meestal een dag wachten in de hoop dat de klachten afnemen, plus de wachttijd van de GGD en je zit op minstens 9 dagen.

De algemene maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, gelden sinds 28 september. "Dan zou je dus op z'n vroegst aan het eind van deze week iets van een effect moeten kunnen zien op de besmettingen. En een week later zou je dit dan ook terug moeten kunnen zien in de ziekenhuisopnames", aldus Tostmann.

En dat is nog niet het geval. "Je ziet nu dat de curve van het aantal besmettingen stijgt in een steeds steiler wordende lijn: eigenlijk is het een soort raket. Die lijn moet echt afvlakken. Anders kun je stellen dat de algemene maatregelen geen effect sorteren."

'Te vroeg'

Volgens Aura Timen van het RIVM zijn de nieuwe maatregelen nu nog niet in de cijfers terug te zien. "Hiervoor is het nu nog te vroeg om hierover iets te zeggen. We hopen volgende week een effect te kunnen terugvinden in de wekelijkse cijfers", zei ze gisteren na publicatie van de corona-weekcijfers. Timen is hoofd van het Centrum Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding van het RIVM en lid van het Outbreak Management Team.

Aura Timen dinsdag over de weekcijfers van het RIVM:

De stijgende lijn zet dus door: in totaal zijn er in de afgelopen week 27.482 nieuwe positieve testen bij het RIVM gemeld, een stijging van ruim 40 procent in vergelijking met de week daarvoor.

Overigens ligt het totaal aan positief geteste mensen vermoedelijk nog hoger. Van de helft van de mensen die zich afgelopen week heeft laten testen, is de uitslag nog niet bij het RIVM bekend. Het duurt een paar dagen voordat alle meldingen verwerkt zijn in de data. Vorig week was die achterstand minder hoog: toen was van een kwart de uitslag nog niet doorgegeven.

Iedere vergelijking met de eerste coronagolf gaat deels mank, zegt Tostmann. Al was het maar omdat het kabinet destijds besloot om hard op de rem te trappen door een 'intelligente lockdown' in te stellen. "De lockdown ging in op 16 maart en binnen twee weken heeft het RIVM toen berekend - op basis van het aantal ziekenhuisopnames - dat er sprake was van een afname van het aantal coronabesmettingen. Maar er was toen een totaal ander testbeleid, dus de situatie toen en nu valt lastig te vergelijken."

En nog los van het testbeleid, verschilt dus ook het pakket aan maatregelen. Dat is nu minder streng dan in maart. "Met het huidige pakket maatregelen zijn niet alle besmettingsbronnen uitgeschakeld", zegt Tostmann. "Het sociale verkeer gaat deels door, dus de besmettingen ook."

Nieuwe maatregelen

Mocht het aantal besmettingen niet afvlakken, dan is het volgens Tostmann onvermijdelijk dat er aanvullende coronamaatregelen worden afgekondigd door het kabinet. Premier Rutte zei gisteren dat het kabinet op zijn vroegst begin volgende week beslist of er strengere maatregelen moeten komen om de verdere verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.