Klanten van 'firma list en bedrog' betaalden miljoenen te veel voor zakenreizen
Zakenreisbureau ATP heeft een deel van zijn klanten jarenlang te veel laten betalen voor vliegtickets, hotelkamers en huurauto's. Vandaag stonden de Nederlandse tak van het bedrijf en oud-directeur Willem S. in Amsterdam terecht voor oplichting en valsheid in geschrifte.
ATP gebruikte tussen 2007 en 2016 meerdere trucs om de prijs van boekingen op te hogen, bijvoorbeeld door zelfbedachte fees toe te voegen op de factuur. Een van die toeslagen stond binnen het bedrijf bekend als de "Willem-tax", vernoemd naar de directeur zelf.
De afgelopen jaren dreigde het bedrijf meerdere keren tegen de lamp te lopen. In mails van directeur S., die zijn voorgelezen door het Openbaar Ministerie, staat dat hij bij een audit aan zijn ondergeschikten schrijft: "Zijn we erg crea bea geweest?"
Ministerie, DNB, universiteit
Onder de boekingen die door het gegoochel duurder zijn uitgevallen, zitten onder andere tickets en reizen voor het ministerie van Justitie en Veiligheid, KPMG, De Nederlandsche Bank en de TU Delft. Of alle 2000 klanten van het bedrijf zijn gedupeerd is onduidelijk. Volgens het Openbaar Ministerie is de totale schade in ieder geval 17,6 miljoen euro.
Zelfs bedrijven en instellingen die in het contract met ATP expliciet hadden vastgelegd dat de bemiddelaar geen marge mocht maken buiten de vaste vergoeding om, kregen toch stiekem de extra kosten doorberekend.
De zaak is vier jaar in onderzoek geweest. Bij een inval van de FIOD in 2016 werden al de "extra margelijsten" in beslag genomen waaruit blijkt dat de oplichting tot op detail werd bijgehouden. Op de zitting spreekt het Openbaar Ministerie daarom over een structurele vorm van oplichting.
Naast de extra fees moesten medewerkers die op aanvraag van bijvoorbeeld het ministerie een ticket boekten voor een minister, direct daarna op zoek naar een goedkoper ticket in een door ATP speciaal ontwikkeld computersysteem. Dat goedkopere ticket werd gekocht, het duurdere afgerekend bij de klant.
Probeer deze gave verder te versterken en help andere collega's met trucjes. Ga zo door!
Medewerkers van ATP trokken geregeld intern aan de bel, maar werden gestimuleerd of zelfs onder druk gezet om de praktijken voort te zetten. Uit voorgelezen delen van getuigenverklaringen bleek dat het bedrijf intern ook wel "de firma list en bedrog" werd genoemd. Getuigen spreken over "bedonderen" en "diefstal".
In beoordelingsgesprekken werden medewerkers die onnodig veel toeslagen doorberekenden geprezen. "Probeer deze gave verder te versterken en help andere collega's met trucjes. Ga zo door!", staat er. Anderen hadden wel ethische bewaren en meldden zich huilend bij hun baas.
'Beschouwde het als incidenteel'
Bij het voorlezen van de verklaringen van medewerkers tijdens de zitting lijkt Willem S., een grote man met een klein rond brilletje, wat minder geïnteresseerd over te komen. Bij het relaas van de officier van justitie keerde hij zich af.
"Het verbaast me", zegt de rechter erover tegen S. "Er komt een zweem naar boven dat veel medewerkers ethische bezwaren hadden en huilend aan het bureau zaten. Het lijkt me gek dat u daar niet van op de hoogte was."
"Tot 2015 heb ik amper opmerkingen gehoord, ik beschouwde dat als incidenteel", antwoordt S. Huilende mensen kan de oud-directeur zich uit die periode niet herinneren.
Als S. zelf nog even het woord krijgt vertelt hij sinds 2015 weg te zijn bij het bedrijf. "Dat heeft me persoonlijk veel gedaan, ATP is mijn baby'tje. Heel mijn leven stond het bedrijf centraal, dat wordt dan doorgeknipt. Verstoten voel ik mij."
"Heb ik de organisatie aangestuurd om extra marge te maken? Dan is het antwoord 'ja'. Heb ik mij bemoeid met de manier waarop? Dan is het antwoord 'nee'.", zegt S. Later zegt hij dat hij het met de kennis van nu allemaal anders zou hebben gedaan.
Schadevergoedingen
ATP erkent dat het de extra marges haalde en daarop stuurde. Inmiddels zou er veel verbeterd zijn en veertien klanten hebben de schade vergoed gekregen. Daarbij zit ook het ministerie van Justitie, dat vorig jaar een schadevergoeding van bijna 8 ton kreeg.
Het OM stelde op de zitting "een krachtig signaal te willen afgeven aan het bedrijfsleven om je aan de regels te houden" en eist 2 miljoen euro boete tegen het bedrijf. Tegen Willem S. eist het OM zestien maanden gevangenisstraf, waarvan de helft voorwaardelijk.
De uitspraak van de rechter volgt eind november.