Facebooks 'hooggerechtshof' moet nog beginnen, maar er is nu al kritiek
Al jaren ligt Facebook onder vuur voor de manier waarop het zijn platforms modereert. Een nieuwe toezichtraad, die is opgezet door het bedrijf zelf maar zelfstandig opereert, gaat de ingewikkeldste gevallen voortaan beoordelen.
Het sociale netwerk presenteert het als een soort 'hooggerechtshof': de zaken die worden behandeld, zijn eerder beoordeeld door Facebook of Instagram, waarna een gebruiker beroep heeft aangetekend. Facebook kan zelf ook zaken aandragen.
Tegelijkertijd wordt het ook gezien als een manier om onder overheidsregulering uit te komen. Het is wel afwachten wat de raad in de praktijk kan doen.
Presidentsverkiezingen
De zogeheten 'Oversight Board' gaat deze maand van start. En nog voordat de eerste zaken in behandeling zijn genomen, is er al kritiek. Want de eerste uitspraken komen pas na de Amerikaanse presidentsverkiezingen, zo is de verwachting.
Dat is laat, zegt een groep kritische techvolgers die uit protest de 'Real Facebook Oversight Board' heeft opgericht om problemen aan te kaarten die zich rond de verkiezingen op Facebook afspelen. De groep vreest bijvoorbeeld dat het platform eigenstandig onvoldoende scherp reageert op desinformatie die wordt verspreid over het stemproces.
"De Amerikaanse presidentsverkiezingen staan onder hoogspanning en zijn een van de belangrijkste ooit", zegt Marietje Schaake, beleidsdirecteur technologie aan de Stanford Universiteit en een van de initiatiefnemers van de groep. "We hebben daar gewoon heel veel zorgen over. Met dit initiatief willen we aan de noodrem trekken." Schaake is benaderd voor de raad en heeft hiervoor bedankt. Ze heeft twijfel bij de onafhankelijkheid van het orgaan.
De groep heeft afgelopen week een online persconferentie gehouden en een aantal eisen opgesteld. Toevalligerwijs besloot Facebook diezelfde dag de tweede eis toe te passen:
De toezichtraad bestaat uit deskundigen, denk aan bijvoorbeeld juristen en mensenrechtenexperts. Ze komen van buiten Facebook, maar worden wel betaald door een door Facebook gefinancierde stichting.
'Hoop op grote impact'
Ook de voormalig hoofdredacteur van de Britse krant The Guardian, Alan Rusbridger, zit in de raad. "Dit is de eerste poging van een groot techbedrijf om buitenstaanders te vragen om mee te kijken of wat zij doen wel of niet goed is", zegt hij in gesprek met de NOS. Hij hoopt dat de raad veel impact zal hebben.
"Iedereen is gefrustreerd", zegt hij over het feit dat de raad pas na de Amerikaanse verkiezingen oordelen zal geven. "Als er geen pandemie was geweest, waren veel dingen een stuk makkelijker gegaan."
De grootste fout die we kunnen maken is te snel van start gaan en komen tot halfbakken oordelen.
Rusbridger benadrukt dat een goede en zorgvuldige voorbereiding belangrijk is om op lange termijn serieus genomen te worden. "De grootste fout die we kunnen maken is te snel van start gaan en komen tot halfbakken oordelen."
De kritiek gaat verder dan alleen het feit dat de raad pas na de verkiezingen gaat oordelen. "Enerzijds is het een stap die ik waardeer", zegt universiteitshoogleraar José van Dijck van de Universiteit Utrecht, die onderzoek doet naar digitale platforms. "Maar de raad mag zich niet uitspreken over het verdienmodel of de technologie, die samen Facebook zo groot hebben gemaakt."
De norm stellen
De oprichting van de toezichtraad komt op het moment dat er zowel in de VS als in Europa steeds meer wordt gesproken over regulering. "Ik denk dat Facebook hiermee komt om overheidsregulering te voorkomen", zegt Van Dijck. "Wat Facebook wil is de norm stellen en de hoop is dat andere platforms dan volgen"
Volgens Rusbrigder is het niet per se een goed idee om regulering over te laten aan overheden. "Zou je willen dat president Erdogan sociale media gaat reguleren of president Trump? Lijkt me niet. Er zitten dus grote gevaren in overheden het internet te laten reguleren."
Het idee dat een eigen initiatief van Facebook een beter alternatief is dan regulering van overheden, is een volledige verkeerde voorstelling van zaken.
Een stelling waar Marietje Schaake het absoluut niet mee eens is. "Het idee dat een eigen initiatief van Facebook een beter alternatief is dan regulering door overheden is een volledig verkeerde voorstelling van zaken. Het is precies het argument dat Facebook al jaren gebruikt. Ik denk dat democratische regeringen helemaal in hun recht staan als ze techbedrijven verder willen reguleren."
Luister ook de NOS op 3 Tech Podcast van vorige week over Facebooks toezichtraad.
