Zorgen over hoge huren; 'Slokt groot deel inkomen op'

• Aida Brands

  redacteur Economie

We zijn een steeds groter deel van ons inkomen kwijt aan woonlasten. Vooral huurders lijken dit te merken. Het CBS meldde vandaag dat huren in juli gemiddeld 2,9 procent stegen. Er zijn inmiddels grote zorgen dat mensen te veel huur betalen. Maar hoeveel meer geven we nu uit aan onze woonlasten?

De woningmarkt is de afgelopen decennia flink veranderd. Matthijs Korevaar doet voor de Erasmus Universiteit al jaren onderzoek naar woonlasten. "In 1911 waren Amsterdammers gemiddeld 16,2 procent van hun inkomen kwijt aan een woning. In 2015 was dat 38,9 procent." Volgens Korevaar liggen de percentages in de rest van het land waarschijnlijk ietsje lager. "Maar duidelijk is wel dat we een veel groter deel van ons inkomen kwijt zijn aan wonen."

Betere woningen

We moeten volgens Korevaar alleen niet vergeten dat woningen tegenwoordig ook heel anders zijn. Zo leven we gemiddeld met veel minder familieleden op veel meer vierkante meter dan een eeuw geleden. En zijn woningen tegenwoordig van veel gemakken voorzien, zoals een badkamer. "De kwaliteit van wonen is echt verbeterd en als je dat meerekent valt de stijging mee", zegt Korevaar.

Toch betekent het volgens hem niet dat zorgen over stijgende huren onterecht zijn. "We zien dat huren sinds de jaren '80 harder stijgen dan inkomens." Gecorrigeerd voor de inflatie zijn de huurprijzen sinds 1996 met 21 procent gestegen. De gemiddelde cao-lonen stegen in diezelfde periode met slechts 8 procent:

De prijzen voor met name sociale huurwoningen zijn gereguleerd. Deze mogen met de inflatie meestijgen, maar er is wel een maximum. Zo is de maximale sociale huurstijging dit jaar 5,1 of 6,6 procent, afhankelijk van je inkomen.

Woningen in de vrije sector zijn alleen niet gebonden aan dit soort regels, verhuurders hebben meer vrijheid. De afgelopen jaren zijn de woonlasten in de vrije sector volgens het CBS relatief harder gestegen dan in de socialehuursector.

'Tegen wil en dank'

Volgens de Woonbond een zorgwekkende ontwikkeling omdat er juist steeds meer mensen in de vrije sector huren. "Mensen wonen er tegen wil en dank omdat ze vaak te veel verdienen voor een sociale huurwoning maar niet genoeg hypotheek kunnen krijgen voor een koopwoning", zegt Marcel Trip van de Woonbond.

Woningeigenaren hebben de afgelopen jaren ondanks stijgende huizenprijzen de woonlasten zelfs zien dalen, vooral door lage rentes.

Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) maakt zich ernstige zorgen over de stijgende huren. Op dit moment zouden er al zo'n 800.000 mensen zijn die een te hoge huur hebben in verhouding met hun inkomen. "Nu met de coronacrisis zijn wij bang dat dit aantal alleen maar verder toe zal nemen", zegt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart.

Het is volgens het Nibud door de hoge huren lastiger geworden een buffer op te bouwen. Bovendien moeten starters een eigen spaarpot hebben omdat je voor het kopen van een woning steeds meer eigen geld moet meenemen.

'Oneerlijk'

Een groot deel van de woonlasten van woningeigenaren is opbouw van eigen vermogen. Huiseigenaren kunnen hun woning immers weer verkopen.

De woningmarkt zou eerlijker verdeeld moeten worden tussen woninghuurders en woningkopers, vindt zelfstandige Marijke de Leeuw:

Toch is de een op een vergelijking tussen de hypotheekkosten en de huurprijzen, volgens het Nibud iets te kort door de bocht. Vaak wordt niet rekening gehouden dat er bij een koopwoning ook kosten zitten zoals verzekeringen, belastingen en onderhoud die vaak wel in de huurprijs zijn inbegrepen. Als die kosten wel worden meegerekend zijn de verschillen tussen de woonlasten voor een zelfde soort huis van huurder en woningeigenaren niet heel groot.

Toch maakt het voorlichtingsinstituut zich ernstige zorgen over de ontwikkeling van de huurprijzen. Het Nibud denkt dat enkel de huren bevriezen niet voldoende is. "De huren zullen moeten worden verlaagd. Een te grote groep kan nu gewoon zijn woonlasten eigenlijk al niet betalen", zegt Vliegenthart. Daarnaast moeten er volgens het Nibud de huurprijzen in de vrije sector strenger gereguleerd worden.

Ook in de Tweede en Eerste Kamer zijn er pittige discussies gevoerd met minister OIlongren over de huren. Een aantal partijen, waaronder de SP, willen dat Ollongren de huren bevriest in tijden van de coronacrisis. De minister wil liever specifiek kijken naar huurders die in de problemen komen en wil niet de huren integraal bevriezen.