Verstandelijke beperking vaak niet herkend: 'Al die jaren op mijn tenen moeten lopen'

Onbegrip, lage cijfers en zelfs straf. Andries Lever heeft het allemaal meegemaakt. Leraren en stagebegeleiders zagen niet dat hij best wilde leren, maar dat het gewoon niet goed lukte. "Ik eindigde met een 2 op mijn diploma. Terwijl ik heel goed in de praktijkvakken was."

Andries, inmiddels 35, is niet de enige met een licht verstandelijke beperking die het moeilijk had. Nog steeds lopen veel mensen aan tegen problemen doordat hun beperking niet wordt herkend of erkend, blijkt uit een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).

Volgens onderzoek zijn er onder de beroepsbevolking in Nederland naar schatting 700.000 volwassenen met een licht verstandelijke beperking. Door die beperking kunnen ze minder goed informatie opnemen, begrijpen en onthouden, wat problemen oplevert op school en bij het vinden van werk.

Ook hebben ze moeite met het overzien van hun gedrag op anderen. Daardoor kunnen conflicten ontstaan. "Werkgevers kunnen denken dat ze iemand hebben die slordig is, of lui, of iemand die niet wil, terwijl dat niet zo is", legt Lisa Putman van het SCP uit in het NOS Radio 1 Journaal. "Het lukt gewoon niet."

Straf

Bij Andries begonnen de problemen al op school. "Op het ROC gaf ik diverse malen bij de leerkrachten aan dat ik de verplichte vakken, zoals Engels en Nederlands niet goed aankon. De leerkracht nam dat niet serieus. Ik kreeg zelfs straf."

Ook tijdens zijn stage ging het niet zo makkelijk. "Alles was snel, je moest bepaalde taken doen. Om 06.00 uur 's ochtends op en dan steigers bouwen, dat was gewoon heel lastig."

Andries, die ook zelf nog niet wist dat hij een beperking had, ging op zoek naar hulp, maar kreeg bij Jeugdzorg te horen dat hij daarvoor moest wachten tot hij meerderjarig was. "Pas toen ik 18 was kwam ik bij het sociaal-pedagogisch team. Daar zeiden ze: ja, je hebt een beperking, we gaan wat testen doen. Ik heb al die jaren op mijn tenen moeten lopen, van jongs af aan."

Het gaat nu goed met Andries, die met drie banen weken van 50 uur maakt. Hij werkt in een supermarkt, is begeleider voor iemand in een rolstoel en doet werk voor een vereniging voor mensen met een beperking. Hij kreeg daar aanvankelijk jobcoaching bij. "Iemand die op de werkvloer komt, die met je praat. En nu is het eigenlijk niet meer nodig. Ik werk helemaal zelfstandig."

Het SCP roept in zijn rapport op om de problemen zichtbaarder te maken bij werkgevers door betere voorlichting, en om meer te investeren in trainingen en coaches. In het onderwijs zou eerder gesignaleerd moeten worden of iemand een verstandelijke beperking heeft. Ook moeten er speciale trainingen komen voor leerkrachten.

Andries juicht de adviezen toe. Hij denkt dat veel jongeren met een lichte verstandelijke beperking nog steeds aan hun lot worden overgelaten. "Het ontbreekt aan goede begeleiding, of een jobcoach die ze naar werk begeleidt." Het onderwijs is volgens hem niet toegankelijk genoeg. "Pas de lesstof aan, maak dat makkelijker. Als je niets doet, dan ben je ze kwijt als ze 18 jaar zijn."