Huisartsengenootschap beveelt hydroxochloroquine bij covid-19 niet aan
Covid-19-patiënten die door huisartsen behandeld kunnen worden, hebben volgens het Nederlands Huisartsen Genootschap geen baat bij het oude malariamiddel hydroxychloroquine (HDC), ook niet als dat gegeven wordt in combinatie met het antibioticum azitromycine en het sporenelement zink.
Zo'n behandeling had bij patiënten in de eerste lijn geen effect op het aantal ziekenhuisopnames, de overlijdenskans, de ernst van de ziekteverschijnselen of de snelheid van het herstel. Wel kan HDC alleen of in combinatie met zink en azitromycine ernstige bijwerkingen veroorzaken.
Dat blijkt uit een literatuurstudie van het Nederlands Huisartsen Genootschap over (combinatie)therapie met hydroxychloroquine. De kosten van deze middelen zijn laag en ze zijn ook beschikbaar.
Vijf slechte studies
Het NHG vond vijf relevante wetenschappelijke studies met behandelgroep en controlegroep, allemaal met veel tekortkomingen. "De kwaliteit van bewijs van de beschikbare onderzoeken was laag tot zeer laag, met name door methodologische tekortkomingen en uitval van patiënten", schrijft het NHG in een begeleidend nieuwsbericht.
In een gerandomiseerde Spaanse studie (met controlegroep) kregen 296 patiënten met minder dan vijf dagen klachten 800 milligram HDC op dag één en dan nog zes dagen 400 milligram. Of ze kregen standaardzorg gericht op symptoombestrijding.
In een Amerikaans-Canadese studie namen 491 patiënten deel met een recent bevestigde infectie of hoog risico op blootstelling aan een covid-19-patiënt. Ze kregen op dag één 800 milligram HDC en circa zeven uur later nog eens 600 milligram en de volgende vier dagen 600 milligram.
Beide studies lieten niet of nauwelijks effect zien op het aantal ziekenhuisopnames, de ernst van de ziekte, de duur van de herstelperiode en de overlijdenskans.
Hydroxychloroquine met azitromycine
De eerste studie naar de combinatie hydroxychloroquine en azitromycine (AZT) die het NHG beoordeelde, is in Brazilië uitgevoerd. In totaal deden 636 patiënten mee. Ze waren geselecteerd door een zorgverzekeraar. Een groep van 224 patiënten die niet behandeld wilde worden met HDC en AZT fungeerde als controlegroep voor de overige 412.
De studie werd vroegtijdig stopgezet toen de zorgverzekeraar zich terugtrok. De uitkomsten zijn daardoor onvolledig en niet gecorrigeerd voor factoren die de resultaten mogelijk beïnvloeden, zoals het feit dat de behandelde groep meer ziektesymptomen had. Bovendien waren niet alle patiënten getest op covid-19.
In een Franse studie naar dezelfde combinatietherapie werden 88 artsen en familieleden ingesloten. Twintig patiënten kregen zeven tot tien dagen 600 milligram HDC en eenmalig 500 milligram AZT en dan nog vier dagen 250 milligram AZT. Een controlegroep van 34 patiënten kreeg geen behandeling of alleen paracetamol. De overige patiënten kreeg alleen het antibioticum AZT voorgeschreven.
Ook deze studie ontbeert zeggingskracht, omdat niet alle deelnemers getest waren op covid-19. Verder was het aantal deelnemers klein en is er niet gecorrigeerd voor factoren die de studieresultaten kunnen beïnvloeden. De Franse studie laat wel een duidelijk kortere herstelperiode zien voor de behandelde groep, maar met dus de kanttekening dat het bewijs zwak is.
HDC, AZT en Zink
De combinatietherapie HDC, AZT en zink is in één studie met controlegroep onderzocht. Daarin werden 114 patiënten die behandeld waren met deze combinatie vergeleken met 337 patiënten die de behandeling niet hadden gekregen.
Patiënten in de behandelgroep hadden covid-19 en waren 60+ met of zonder klachten of 60- met kortademigheid of onderliggend lijden. Voor de controlegroep gold als enig selectiecriterium dat ze covid-19 moesten hebben. Verder is er niets over de 337 patiënten bekend. Daarom is onduidelijk of de controlegroep bruikbaar is.
De NHG noemt de kwaliteit van het gevonden bewijs zeer laag.
Geen aanpassing
Samenvattend concluderen de NHG-onderzoekers dat er geen reden is om een van de drie onderzochte varianten van behandelingen met hydroxychloroquine toe te passen.
Er is geen bewijs dat de (combinatie)behandeling met HDC goed is voor patiënten met covid-19 die niet in het ziekenhuis liggen, terwijl er wel kans is op (ernstige) bijwerkingen. Vooral HDC samen met het antibioticum AZT vergroot het risico op bijvoorbeeld hartfalen.
Pleitbezorgers
Artsen die voorstander zijn van vroegtijdige behandeling van covid-19 patiënten met hydroxychloroquine zullen zeggen dat in alle studies de toegepaste doseringen HDC te hoog waren.
Nederlandse pleitbezorgers van het middel propageren een dosering van driemaal daags 200 milligram HDC gedurende vier dagen, maar het NHG heeft geen studie met controlegroep gevonden waarin dergelijke doseringen zijn gebruikt.
