Curaçaose slavenregisters online: 'Ben zo blij, er gaan deuren open'

Het Nationaal Archief zet vandaag de slavenregisters van Curaçao op de website. Daarmee wordt het voor iedereen mogelijk om onderzoek te doen, bijvoorbeeld naar de geschiedenis van voorouders.

Om 10.00 uur Curaçaose tijd (16.00 uur in Nederland) komt het archief online. De timing is niet toevallig: het is Tula-dag op Curaçao, dat is de herdenking van de grote opstand van Tula tegen slavernij, vandaag 225 jaar geleden.

In het register staat een overzicht van zo'n 21.000 mensen die op Curaçao in slavernij leefden tussen 1839 en 1863. Daarnaast is er een registratie van vrijgemaakte slaven. In 1863 kregen die mensen die uit de slavernij bevrijd werden verplicht een achternaam.

"Slaven mochten namelijk geen achternaam hebben", zegt projectleider Coen van Galen van de Radboud Universiteit Nijmegen in het NOS Radio 1 Journaal. Samen met het Nationaal Archief Curaçao en collega-historici doet Van Galen onderzoek naar het leven van de inwoners van Curaçao tussen 1839 en 1950.

Het online register is vooral voor veel Curaçaoënaars in Nederland een uitkomst. Die hoeven nu niet speciaal naar het eiland te komen om in de archieven te zoeken. "Bovendien moet je echt weten hoe je erin moet zoeken om iets te vinden", zegt Van Galen. Zo komen er veel dubbele namen voor in de lijst, want bij verkoop aan een andere slavenhouder, werd een slaaf weer opnieuw ingeschreven.

Dat beaamt Christel Monsanto, die mensen helpt bij hun zoektocht in het archief. "Met dit register wordt het een stuk makkelijker, maar ik denk dat veel mensen hier nog wel hulp bij nodig hebben."

Monsanto is blij met het online register. "Het is heerlijk", zegt ze tegen correspondent Dick Drayer, voordat ze begint te lachen. "Ik zit er echt van te genieten. Er gaan zo veel deuren open, het is fantastisch!"

'Je blijft zoeken'

Een van de mensen die Monsanto helpt, is Anaisa Ravenstein. Om aanspraak te kunnen maken op een erfenis van 30 hectare grond, moest Ravenstein bewijzen dat zij en haar familie nazaten zijn van de eigenaar van dat stuk grond.

"Toen ik begon zocht ik elke dag in het archief, elke dag", zegt ze. "Van maandag tot en met vrijdag zat ik bij het Nationaal Archief Curaçao. Je verdiept je zo in je verleden, dat je maar blijft zoeken."

Naast de kwestie rond de erfenis was de zoektocht voor Ravenstein ook een emotioneel proces. "Als ik iets vond, dan huilde ik van emotie. Je bent zo blij als je iets hebt gevonden." Maar soms was het ook confronterend, zegt ze. "Christel heeft de koopaktes (van de verhandelde slaven, red.) heel duidelijk vertaald voor ons, dat was echt heel wreed om te lezen."

Ravenstein heeft met de kennis uit het archief nog iets veel waardevollers gekregen. "Eindelijk weet ik waar ik vandaan kom, waar mijn familie vandaan komt. Daardoor respecteer je je voorouders meer. Ik ben echt trots."

Surinaams slavenregister

Het is niet het eerste slavenregister dat nu online staat. Van Galen was eerder ook betrokken bij de digitalisering van het Surinaamse slavenregister. "Alleen al het gegeven dat je verder kan zoeken naar je eigen familie, dat doet zoveel goeds voor mensen. Het is heel fijn om daaraan mee te kunnen werken", zegt hij.

Dat beide registers nu online staan, betekent niet dat het onderzoek is afgerond. "We proberen de hele bevolking in kaart te brengen, zowel die van Curaçao als die van Suriname, tussen 1830 en 1850. Ons streven is om te kijken hoe de situatie van mensen in slavernij doorwerkt in de generaties daarna."

De digitalisering is een goed begin voor verder onderzoek, dat volgens Van Galen nog wel een paar jaar gaat duren. Wat de uitkomst van dat onderzoek gaat zijn, weet hij zelf ook nog niet. "Dit is geschiedenis en geschiedenis is altijd net anders dan je verwacht."