Ontheemd, getraumatiseerd: situatie jezidi’s zes jaar na genocide uitzichtloos

3 augustus 2014 is de dag waarop het leven van de jezidi's voorgoed veranderde. Die dag maakte terreurbeweging Islamitische Staat een begin met de verdrijving van honderdduizenden jezidi's van hun geboortegrond in het noorden van Irak. Vele duizenden werden ontvoerd en vermoord. Zes jaar later is de situatie voor overlevenden en nabestaanden nog steeds uitzichtloos.

"In de provincie en de stad Sinjar, waar de jezidi's oorspronkelijk woonden, is de situatie heel slecht", zegt Midden-Oostenjournalist Brenda Stoter Boscolo in het NOS Radio 1 Journaal. "Er zijn overal mijnen en er is weinig wederopbouw. Het gebied wordt geleid door verschillende politieke fracties en militanten, waardoor die mensen niet terug kunnen."

Zo'n 300.000 jezidi's wonen nu in tentenkampen in het noorden van Irak. 100.000 anderen zijn naar het buitenland gevlucht. Meerdere landen hebben speciale opvangprogramma's voor getraumatiseerde vrouwen en kinderen. Stoter Boscolo schreef het boek Het vergeten volk over wat er sinds 2014 met de jezidi's is gebeurd. Ze sprak met verschillende gezinnen die uiteengevallen zijn, en overal ter wereld terecht zijn gekomen.

Zo is er het verhaal van Ronia. Toen ze elf was, werd ze gekidnapt door IS en vervolgens doorverkocht aan verschillende strijders van de terreurgroep. "Haar moeder kon met haar broertjes en zusjes voor een speciaal asielprogramma naar Canada, maar Ronia bleef altijd vermist. Tot ze een paar maanden geleden werd gevonden in het IS-vluchtelingenkamp Al-Hol in Syrië."

Ronia werd overgebracht naar het noorden van Irak en zit daar sindsdien vast. "Ze kan niet naar Canada. Het is heel wrang als je na al die jaren niet met je moeder herenigd kan worden."

In de tentenkampen in Irak is volgens Stoter Boscolo nog steeds heel weinig hulp. "Bijvoorbeeld voor kinderen die naar IS-trainingskampen gestuurd werden. Die jongens zijn gebrainwasht en hebben trauma's. Maar ook de kinderen die verkocht zijn aan IS-families als huisslaaf en vaak ook zijn verkracht."

Amnesty International concludeerde vorige week in een rapport dat veel jezidi-kinderen zowel geestelijk als lichamelijk dringend hulp nodig hebben. Zij hebben last van blijvende verwondingen, posttraumatische stress en depressies. "Steeds meer mensen in de jezidi-gemeenschap plegen zelfmoord", zegt Stoter Boscolo. "Dat geldt trouwens ook voor mannen. Zij hebben geen werk, geen inkomen, vaak trauma's en voelen zich verantwoordelijk voor het gezin. En dan beroven ze zich van het leven."

Naast de jezidi's in tentenkampen zijn er nog zo'n 2800 vrouwen en kinderen die helemaal niet meer teruggevonden zijn na de val van IS. "Zij zijn of omgekomen of worden nog steeds gevangen gehouden door IS-gezinnen in bepaalde delen van Syrië", vermoedt Stoter Boscolo. "Er wordt gedacht dat er nog een flink aantal jezidi's in het Al-Hol kamp zit. Daar zitten ook de buitenlandse IS-vrouwen en zij houden de jezidi's nog gevangen."