Olietankers varen te dicht langs Wadden

Door economieredacteur Sander Warmerdam

Zeker meer dan één keer per week vaart er een tanker geladen met olie, gas, of chemicaliën vlak boven de kust van de Waddeneilanden, terwijl dat niet mag. Uit het jaarverslag over 2010 van de Kustwacht blijkt dat 67 schepen zijn beboet omdat ze kozen voor de vaarroute die 10 mijl buiten de kust ligt. Terwijl ze met die gevaarlijke lading 35 mijl uit de kust zouden moeten varen.

Ernstige incidenten hebben zich niet voorgedaan in 2010. Maar doordat de schepen te dicht bij de kust varen is het risico van een milieuramp bij een aanvaring meteen een stuk groter. Bij een eventueel ongeval wordt de reactietijd voor Rijkswaterstaat en andere calamiteitsdiensten ernstig ingekort.

Stichting de Noordzee vindt dat de boetes voor schepen in overtreding moeten worden verhoogd om het afsnijden verder te ontmoedigen.

Tankers met gevaarlijke lading

Het gebied boven de Waddeneilanden is een druk bevaren gebied. Met 260.000 vaarbewegingen per jaar is het een van de drukste gebieden ter wereld. Uiteraard varen er ook tankers met gevaarlijke lading.

Voor tankers vanaf een bepaalde lading is het sinds 1997 verplicht om gebruik te maken van de zogeheten DiepWaterRoute (DWR), een zeeweg die 35 mijl buiten de kust ligt. Voor olietankschepen geldt dat vanaf 10.000 ton, voor chemicaliëntankschepen vanaf 5000 ton en bij gastankschepen vanaf 10.000 ton.

De reden dat deze schepen verplicht van de 35-mijls-route gebruik moeten maken is een eenvoudige: veiligheid. Rijkswaterstaat schrijft: "De maatregel dient ervoor om indien er een ongeval is meer tijd te hebben om de eventuele gevolgen van een ongeval (olieverontreiniging) te beperken voordat het Waddengebied wordt vervuild."

Als een eventuele olievlek verder op zee ontstaat, hebben calamiteitsdiensten meer tijd om actie te ondernemen en de schade beperkt te houden. De olie zou na "een tiental uren de kust kunnen bereiken" staat in het Coördinatieplan voor de rampenbestrijding op de Waddenzee.

Handhaving

Met een volgsysteem worden alle schepen in de regio in de gaten gehouden. De Kustwacht zelf spreekt van een zero-tolerance beleid. Wettelijk is de boete maximaal vastgesteld op 7600 euro (KLPD en OM bepalen de werkelijke hoogte). In 2010 haalde de Kustwacht 331.480 euro aan boetes op.

De Kustwacht wijst op het hoge aantal overtreders dat wordt gepakt. Meer dan 99 procent van de schepen dat afwijkt van de vaarroute krijgt een boete. De risico's helemaal terugbrengen naar nul is onmogelijk. Het blijft een gecalculeerd risico.

Er zijn twee hoofdredenen waarom een kapitein afwijkt van de verplichte route. Ten eerste is het soms onwetendheid. Er varen heel veel schepen met een volledige buitenlandse bemanning (bijvoorbeeld Chinees) die de Engelse taal slecht beheerst.

Een tweede oorzaak is geld. Als een schip vertraging heeft en wel op tijd moet laden of lossen in de haven van Rotterdam kan de verleiding groot zijn om "af te snijden". Het schip loopt dan geen verdere vertraging op en kan na laden en lossen de reis weer hervatten. Tijd is geld immers. En die boete tot 7600 euro nemen ze dan maar voor lief. De baten zijn hoger.

Drifters

In 2010 vonden negentien aanvaringen plaats op de Noordzee. Het aantal drifters daarentegen lag een stuk hoger. Drifters zijn schepen die stuurloos raken, om wat voor reden dan ook. Ze vormen een gevaar voor andere schepen en kunnen botsen tegen olieplatforms en (steeds meer) windmolenparken.

In 2009 verloren schepen nog 34 containers onderweg. Ook die vormen een gevaar voor andere schepen omdat die erop kunnen botsen. Dat ging in 2010 een stuk beter: er waren nul verloren containers, volgens de Kustwacht.

Eelco Leemans, directeur van Stichting De Noordzee vindt dat onaanvaardbaar: "Pas nadat er iets goed fout is gegaan, ziet men de noodzaak om maatregelen te nemen. Wanneer betrokken partijen rekensommetjes maken en kiezen voor overtredingen waardoor mens en milieu in gevaar worden gebracht, is het hoog tijd voor actie."

Zijn aanbevelingen: meer internationale samenwerking, een zwarte lijst met notoire overtreders en hogere boetes.