'Schuldengolf zzp'ers op komst, en gemeenten niet klaar om hen te helpen'
De groep zzp'ers die de komende tijd in financiële problemen komt door de coronacrisis zal naar verwachting flink toenemen. Zij houden het hoofd niet meer boven water als de financiële noodmaatregelen vanuit de overheid stopgezet worden. Experts waarschuwen dat gemeenten de schuldhulpverlening niet op orde hebben. Zij voorzien grote problemen voor ondernemers die de komende tijd schulden opbouwen.
Eerder deze maand becijferden SchuldenlabNL en Deloitte al dat er dit jaar naar verwachting 307.000 tot 566.000 zzp'ers voor langere tijd hun inkomen zullen zien terugvallen. Volgend jaar komen daar nog eens tienduizenden bij. Dat inkomensverlies gaat leiden tot meer problematische schulden, waarschuwen de onderzoekers.
De staat van de schuldhulp aan ondernemers is al sinds 2012 krakkemikkig, door een onduidelijkheid in de wet. Veel gemeenten zagen het de laatste jaren daarom niet als hun taak om zelfstandigen te helpen. In plaats daarvan kregen zij te horen dat ze eerst hun bedrijf moesten uitschrijven bij de Kamer van Koophandel en daarna terug moesten komen als particulier.
Verwarring
"Maar dat kan en mag niet. Gemeenten zijn al sinds 2012 verplicht om ondernemers schuldhulp aan te bieden", zegt een woordvoerder van schuldhulpkoepel NVVK. Dat stond ook in de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening, maar de memorie van toelichting van die wet zaaide verwarring. Daarom heeft voormalig staatssecretaris Van Ark het voor haar vertrek bij Sociale Zaken nog eens bekrachtigd: op 1 januari 2021 wordt de wet aangepast, waarbij ook aandacht is voor de toegang tot schuldhulpverlening voor zzp'ers. Alle onduidelijkheid daarover moet dan zijn verdwenen.
De verwarring van de afgelopen jaren heeft ertoe geleid dat er nog steeds gemeenten zijn zonder een schuldhulploket voor ondernemers. In sommige gemeenten zijn ze daar nu net mee begonnen, zoals in Arnhem. Daar begon op 1 juli een pilot. "We verwachten echt een toename van ondernemers met geldproblemen", zegt Martien Louwers, wethouder Schulddienstverlening. "Wij hadden al voor corona het plan om meer ondernemers met schulden te gaan helpen. We kunnen dit jaar zo'n honderd ondernemers helpen."
Als er meer ondernemers met schulden bij komen, dan hoopt de gemeente Arnhem dat het Rijk met extra geld over de brug komt. "Wij hebben het geld hiervoor niet", zegt Louwers. "Zonder extra geld zullen wij keuzes moeten maken om iets anders niet meer te doen."
Jacqueline de Kort-Bijleveld werkt al jaren in een kledingzaak in Baarn. Haar winkel houdt het niet heel lang meer vol, zegt ze. Niet alleen financieel is het een zware tijd: ook voor haar persoonlijk is het lood- en loodzwaar:
Door de bestaande problemen en de slechte vooruitzichten kijken schuldhulporganisaties gespannen naar de toekomst. Vrijwel iedereen in de schuldensector waarschuwt voor een golf van zzp'ers die op dit moment schulden opbouwen. NVVK schreef daar vorige week een brandbrief over aan alle Nederlandse gemeenten.
Struikelen
"Er gaat echt nog een grote golf komen", zegt directeur Jacqueline Zuidweg van Zuidweg en Partners. Dat bureau verzorgt de schuldhulp aan ondernemers voor ruim 140 gemeenten in Nederland. Inmiddels heeft het bedrijf zo'n vijftig coronadossiers.
"De Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers zorgt nu nog voor zuurstof, maar dat houdt een keer op", zegt Zuidweg. "En als het uitstel van belastingbetalingen ook nog afloopt, dan gaan er heel veel zzp'ers struikelen." Wanneer dat stuikelmoment precies komt is onduidelijk.
Inhaalwerk
Gemeenten hebben flink wat in te halen, denkt Zuidweg. "Die hebben de normale bezetting van de schuldhulp voor ondernemers op nihil gezet. Wij hebben minder aanmeldingen gehad vanuit de gemeenten. Ook omdat ze niet bereikbaar waren voor mensen die behoefte hadden aan schuldhulp. Alles is ingezet voor de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers. Er zijn gemeenten die letterlijk het online loket voor ondernemershulp hebben uitgezet. Wij hebben verzoeken uit maart voor een saneringskrediet waar nog geen reactie op is gekomen."
Het gebrek aan kennis en mankracht bij veel gemeenten is volgens sommigen zo groot, dat het niet zomaar op te lossen is. "Zelfs als er duizenden mensen worden aangenomen is het onmogelijk dat de gemeenten de huidige aanwas aankunnen", zegt Sadik Harchaoui van SchuldenlabNL.
Samen met andere schuldhulpverenigingen onderzoekt SchuldenlabNL daarom of een opkoopfonds een optie is. Dat fonds moet schulden gaan opkopen van kleine ondernemers en burgers die door de coronacrisis in de problemen zijn gekomen. "Want er is een ander plan nodig. Bedenk iets wat sneller, goedkoper en rechtvaardiger is."
