Honderd jaar sc Heerenveen: hoe een Russische Fin heel even Abe mocht zijn

• Arthur Huizinga

De aanname is subliem. Door het contactmoment even uit te stellen, is zijn tegenstander gezien. Hij wacht en wacht en pas als de doelman op de grond ligt, stuurt hij de bal in het dak van het doel.

De goal die sc Heerenveen de nooit gedachte deelname aan de Champions League bezorgt is van Abe-achtige klasse. "Abe? Jongen toch..!"

Aan de ander kant van de lijn proest Foppe de Haan het uit. "Niemand is te vergelijken met Abe. Al kon die Popovitsj best aardig voetballen, heel aardig zelfs. Maar Abe was de beste."

Beleef de hoogtepunten uit de honderdjarige historie van sc Heerenveen, voor een keer ingesproken in het Fries, in de onderstaande video.

Vandaag bestaat sc Heerenveen, de club van Ús Abe, honderd jaar. Abe Lenstra was de grote inspirator van (toen nog) VV Heerenveen, dat tussen 1941 en 1950 tot de top van Nederland behoorde. Negen keer werd Heerenveen Noordelijk kampioen en dat gaf recht op deelname aan de strijd om het landskampioenschap.

In die kampioenscompetitie, op 7 mei 1950, speelde Lenstra een hoofdrol in een van de meest legendarische wedstrijden ooit gespeeld.

Kort na rust leidde Ajax, mede dankzij twee treffers van spits Rinus Michels, met 5-1. Daarna voltrok zich een wonder in het Friese Haagje: Heerenveen won met 6-5.

Exact vijftig jaar later, op 7 mei 2000, schreef de Russische Fin Valeri Popovitsj geschiedenis. Na vijftig jaar zou Heerenveen weer mogen deelnemen aan een kampioenscompetitie, al heet die tegenwoordig Champions League.

Onstuitbare opmars

Lenstra overleed in 1985. Een paar maanden eerder was Foppe de Haan, onderwijzer aan het CIOS in Heerenveen, aangesteld als trainer van zijn jeugdliefde. In zijn eerste jaar eindigde hij als voorlaatste in de eerste divisie en ook daarna waren de resultaten niet bemoedigend.

De Haan deed een stapje terug en zag vanuit de luwte hoe Fritz Korbach Heerenveen voor het eerst naar de eredivisie leidde. De flamboyante Korbach zorgde ook voor onrust, na een jaar eredivisie was Heerenveen terug bij af en in 1992 werd De Haan naar voren geschoven om als interim-coach de rust terug te brengen. Hij zou 22 jaar blijven.

Vanaf die dag begon de opmars, geleidelijk maar onstuitbaar. In Riemer van der Velde vond hij een voorzitter van gelijke gezindte, een vriend en sparringpartner. Het bracht Heerenveen de eerste prijs in de clubgeschiedenis, een stadion waar de gehele bevolking van Heerenveen in kan en heel veel goodwill binnen en buiten de provinciegrenzen.

Wat was nu het hoogtepunt in die drie decennia samenwerking? Zonder aarzeling: de plaatsing voor de Champions League. "Volgens mij heb ik Foppe nog nooit zo snel rondjes zien rennen om het veld", zegt Van de Velde met zichtbaar genoegen.

"Och jongen, het was spannend", weet De Haan nog. "Je wilt zó graag. We moesten minimaal gelijk spelen tegen FC Den Bosch, dat laatste stond, maar degradatie nog wel kon ontlopen. We speelden matig, heel matig, en kwamen terecht 1-0 achter. Een minuut later maakte Popovitsj gelijk, maar ook daarna bleef het billenknijpen."

Toen arbiter René Temmink eindelijk voor het laatst floot, barstte het Abe Lenstra-stadion uit zijn voegen. Champions League in Friesland, dat had niemand voor mogelijk gehouden.

Goedkoop elftal

Aan het begin van het seizoen 1999/2000 zag het daar ook niet naar uit. "Het was een goedkoop elftal", gniffelt De Haan. "Riemer zei weleens dat we de Champions League gehaald hebben met een ploeg die bestond uit verrassingen en eerstedivisiespelers. Daar zat wel wat in. Zo haalden we Mika Nurmela van Emmen. Nou, die had een voorzet als Beckham in de benen."

Ook Anthony Lurling bleek een voltreffer. De makkelijk scorende middenvelder van FC Den Bosch, de kampioen van de eerste divisie, zou zelfs topscorer worden van de Friezen.

Maar een echte opvolger van Jon Dahl Tomasson en Ruud van Nistelrooij, spitsen die Heerenveen in voorgaande jaren net dat beetje extra gaven, was er niet. "Als vervanger van Van Nistelrooij hadden we Dennis de Nooijer gehaald, maar die raakte al snel geblesseerd aan zijn knie. En dus begonnen we het seizoen zonder echte spits."

Zo viel De Haan terug op de 36-jarige Harris Huizingh, die transfervrij werd opgepikt bij FC Groningen. "Harris kon veel met een bal en was een heel goed aanspeelpunt. Daar hebben we heel veel plezier van gehad. Alleen, een doelpuntenmaker was hij niet."

Russische joker uit Finland

Hoe ze uiteindelijk bij hun joker - een geboren Rus die al jaren furore maakte in Finland - kwamen, is een geval apart.

"We zochten een goede centrale verdediger en kregen een tip uit Finland. Dus ik ben met Riemer naar Kotka gereisd, een plaatsje tegenover Sint-Petersburg. Het was begin november en stervenskoud. Nou ja, die stopper was goed, maar bleek voor ons niet haalbaar. Maar op de weg terug hadden we het vooral over die aanvaller."

"Popovitsj was toen al een heel grote naam in Finland, maar Riemer maakte er toch werk van. En een paar weken later bij het trainingskamp in Spanje was hij er ineens. Ik weet nog goed dat Tieme Klompe, toch geen misselijke mandekker, na de training naar me toekwam. 'Trainer', zei hij, 'dat is een goede.' 'Ik weet het, jongen', zei ik toen."

Moeiteloos noemt De Haan zijn basiself op, met een korte karakterschets. Een elftal zonder grote namen, met Lurling als topscorer.

"Het was een geweldig team", aldus De Haan, die dat jaar vertrouwde op zijn assistenten Gertjan Verbeek en Henk Heising. De laatste zorgde ervoor dat Heerenveen tot de fitste selecties van de eredivisie behoorde. "Er zat zo veel energie in die ploeg, zowel fysiek als mentaal. Zij lieten zich niet van de wijs brengen door een tegenslagje."

PSV werd dat jaar onbetwist kampioen met Van Nistelrooij als topscorer, maar Ajax beleefde onder Jan Wouters een rampseizoen en werd slechts vijfde. Ook Feyenoord presteerde ondermaats en dus lagen er kansen voor subtoppers als Vitesse, FC Twente en Heerenveen.

Juist toen het spannend werd, bewees Popovitsj zijn waarde. Op de 31ste speeldag maakte hij er twee tegen Roda JC, een week later was hij de man in de Friese derby tegen Cambuur.

En toen kwam die onvergetelijke dag in het Abe Lenstra-stadion. Na afloop schalde de Champions League-hymne door het stadion. Foppe ging op de schouders. Het feest werd gevierd, tot in de late uurtjes.

Maar niet door Popovitsj. Die zat al met zijn hoofd in Finland, waar hij een week later gewoon weer speelde bij zijn Finse werkgever FC Haka.

"Ik had hem best willen houden", vertelt De Haan. "Maar er waren twijfels over de staat van zijn knieën. We durfden het toch niet aan om hem te kopen. Uiteindelijk heeft Popovitsj nog twaalf jaar doorgevoetbald, dus we hadden de gok best kunnen nemen. Ach, nou ja."