Nieuwe voorstellen op tafel na moeizame eerste dag EU-top

De Europese leiders zijn aan de tweede dag van de Europese top begonnen. Op tafel liggen nieuwe voorstellen van de Belgische voorzitter Michel om te proberen om tot overeenstemming te komen over de Europese meerjarenbegroting en het corona-herstelfonds.

Naar verluidt stelt Michel een andere verdeling voor van de 750 miljard euro in het herstelfonds. Niet 500 miljard, maar 450 miljard euro daaruit zou moeten bestaan uit subsidies, en de rest uit leningen. Maar het is nog volstrekt onduidelijk of hij hiervoor de handen op elkaar krijgt.

Korzelig

De sfeer bij het opbreken van de eerste dag, zo rond middernacht, was korzelig. Dat is volgens premier Rutte niet erg, het mag wat hem betreft best wat stekelig en broeierig zijn. "Ik streef daar niet naar, maar we hebben allemaal een mening. En als je altijd denkt dat het gezellig moet blijven dan vecht je niet voor de zaken waar je in gelooft."

Voordat het officiële gedeelte vanochtend begon, ontbeten enkele prominente leiders samen. De Duitse bondskanselier Merkel, de Franse president Macron en de Italiaanse en Spaanse premiers Conte en Sanchez schoven aan bij voorzitter Michel. Ook Rutte was daarbij. Nederland is volgens veel diplomaten de hoofdrolspeler tijdens de top, hoewel vooral het woord dwarsligger wordt gebruikt.

Volgens premier Rutte staat Nederland echter niet alleen. "Er is een grote groep landen die alleen met subsidies akkoord kan gaan als er strikte voorwaarden aan verbonden zijn." Hoe dat precies geregeld wordt maakt Nederland niet uit, als er maar een mogelijkheid is om een vinger aan de pols te houden.

Niet enige probleem

Hoewel het lijkt alsof alle pijlen op Rutte worden gericht, zijn er ook andere landen die problemen hebben met de voorstellen die op tafel liggen. Zo zei de Poolse premier Morawiecki vannacht dat Polen een eigen pad nodig heeft om aan de klimaatdoelstelling te voldoen. Hij wil veel geld uit de verschillende fondsen en begrotingen om de overgang van kolen naar groene energiebronnen te kunnen betalen.

Bovendien verzet de Poolse premier zich samen met zijn Hongaarse ambtgenoot Orbán heftig tegen de koppeling tussen de begroting en de rechtsstaat. "Ik wil geen willekeurig mechanisme dat ervoor kan zorgen dat politiek gemotiveerde landen namens ons beslissingen nemen."

Voor Nederland is die koppeling juist belangrijk. Als landen een loopje nemen met de rechtsstaat, bijvoorbeeld door politieke benoemingen van rechters, dan moet je ze volgens Nederland kunnen korten op geld dat uit Brussel komt. Premier Rutte noemde dat vooraf een heel belangrijk punt.

De verwachting is dat de top vandaag tot diep in de avond en wellicht de nacht gaat duren.

Onze correspondenten leggen in deze video uit waar de knelpunten liggen: