Van U2 tot Rammstein: voor veel bands was jarige Melkweg een springplank

Het is een van de centra van het Nederlandse muziekuniversum: de Melkweg. Vandaag is het Amsterdamse poppodium exact 50 jaar oud. Het jubileum wordt gevierd met 24 uur aan liveoptredens en gesprekken, die coronaproof gevolgd kunnen worden via een livestream. Welke plaats neemt de Melkweg in in de Nederlandse popgeschiedenis?

Muziekjournalist Leo Blokhuis kan het zich nog goed herinneren, het optreden van Pearl Jam in 1992: "Het was het eerste concert van de Amerikaanse grungeband in Nederland, vlak nadat hun debuutalbum Ten was uitgekomen." Het bleek een springplank voor de band. "Een paar maanden later stonden ze op Pinkpop. Tijdens dat optreden deed Eddie Vedder zijn nu beroemde stagedive."

De Melkweg was vaker een begin. Het is de nacht van 15 op 16 oktober 1980. Zo'n 350 bezoekers zijn aanwezig voor het optreden van een Ierse band. Geen slechte opkomst voor een groep die nog niet eens een debuut-LP heeft. Het publiek weet niet dat ze naar een historisch concert kijken, al is dat niet vanwege de kwaliteit.

Na afloop denkt de leadzanger dat het publiek het verschrikkelijk vond, tekent de Amsterdamse stadszender AT5 op. Er werd in de zaal amper geluid gemaakt door de toeschouwers, ze stonden maar een beetje te staan. Maar een technicus stelt hem gerust: "Normaal zitten ze hier of liggen ze op de grond." De onzekere leadzanger heet Bono, zijn band U2. Het was hun eerste concert buiten het Verenigd Koninkrijk.

Gateway

Nederlandse clubs en poppodia zijn een goede plek voor de kickstart van een carrière in meerdere landen, denkt Blokhuis: "We hebben een netwerk van clubs en podia van allerlei grootte en Nederlanders zijn er vaak vroeg bij met muziektrends. Zeker vroeger was Nederland de gateway to Europe." Ook bijvoorbeeld The Police en Nirvana stonden er voordat ze het bij het grote publiek bekend waren.

Toch zijn het niet die optredens die John van Luijn, al 32 jaar muziekprogrammeur bij de Melkweg, het meeste bijstaan. Wat wel? Bijvoorbeeld een optreden van Rammstein in 1997: "Ze stonden voor misschien maar 40 man, maar de power en originaliteit van hun optreden was geweldig."

Fabriek

In het pand aan de Amsterdamse Lijnbaansgracht zat eerst een melkfabriek; vandaar de naam. ''De melk was weg, zo is het ongeveer gekomen ja," vertelde initiatiefnemer en oud-directeur Cor Schlösser eerder dit jaar in Met Het Oog Op Morgen.

Niet veel verderop zat en zit Paradiso. "De Melkweg heeft altijd een beetje in de schaduw gestaan", zegt Leo Blokhuis. "In de jaren 90 was er ook weinig verschil in programmering." De Melkweg is iets meer van de rauwe randjes van de popmuziek, zegt John van Luijn: "Voor punk moet je echt bij ons zijn. Net als metal, ska of emo. We brengen allebei ook wel hiphop, maar zij iets meer soul- en r&b-achtig en wij vaak wat ruigere hiphop. Wat je vroeger gangsterrap zou noemen."

Als het aan Van Luijn ligt, gaan beide podia veel meer samenwerken. "Dat roep ik al 32 jaar. Misschien dat de huidige crisis ons nu wel dwingt."