Turkse toeristentrekker Hagia Sophia wordt na lange strijd weer moskee

Na een jarenlange rechtszaak is er nu duidelijkheid: de wereldberoemde Hagia Sophia in Istanbul wordt weer een moskee. De religieuze groep die in 2016 een rechtszaak aanspande om dit te bereiken, is door de rechter in het gelijk gesteld. Die oordeelde dat het besluit uit 1934 om van de moskee een museum te maken, in strijd is met de wet.

De Hagia Sophia werd in de zesde eeuw na Christus gebouwd als kathedraal van Constantinopel. De Ottomanen maakten er in 1453 een moskee van. Onder Kemal Atatürk, die de Turkse staat seculier verklaarde en moderniseerde, werd het enorme en gezichtsbepalende bouwwerk een museum.

De rechtbank is van oordeel dat de Hagia Sophia het persoonlijke eigendom was van de Ottomaanse sultan Mehmet de Tweede, die Constantinopel (het huidige Istanbul) in 1453 veroverde op de Byzantijnen. Dat betekent dat het bouwwerk toebehoort aan een stichting die de nalatenschap van de sultan beheert. Die stichting mag er weer een moskee van maken.

Gejuich

Conservatieve Turken drongen er al langer op aan om van het museum weer een moskee te maken. Voor de rechtbank waar het vonnis werd bekendgemaakt stonden tientallen mensen. Ze juichten 'God is groot' toen het nieuws naar buiten kwam.

Ook president Erdogan en zijn aanhang drongen aan op de verandering. Na het vonnis tekende Erdogan meteen een decreet om de status van het gebouw te veranderen. Op 24 juli wordt er voor het eerst gebeden in de Hagia Sophia, kondigde de president aan. De moskee is open voor moslims, christenen en buitenlanders, zei hij ook. Maar iedereen die betwist dat Turkije het recht heeft om van de Hagia Sophia weer een moskee te maken, valt volgens Erdogan de onafhankelijkheid van het land aan.

Griekenland: een provocatie

Orthodoxe christenen zijn verontwaardigd over de gerechtelijke uitspraak. De Griekse minister van cultuur spreekt van een "openlijke provocatie" van de hele beschaafde wereld. De minister van Buitenlandse Zaken van Cyprus heeft een krachtige veroordeling op Twitter gezet.

Ook de Russisch-Orthodoxe Kerk betreurt het besluit, en zegt het verdeeldheid in de hand werkt. "De zorgen van miljoenen christenen zijn niet gehoord," staat in een verklaring. De orthodoxe patriarch in Istanbul waarschuwt voor een breuk tussen oost en west.

Unesco betreurt beslissing

Behalve van grote religieuze en politieke betekenis, is de Hagia Sophia ook de voornaamste toeristische trekpleister van Turkije. Jaarlijks komen er 3,7 miljoen toeristen. Het monumentale gebouw, met zijn kostbare mozaïeken, staat op de Werelderfgoedlijst van Unesco.

Die VN-organisatie betreurt het, dat het gebouw een andere functie krijgt. De Hagia Sophia heeft een sterke symbolische, historische en universele waarde, staat in een verklaring. De Unesco vraagt Turkije om alleen in overleg veranderingen aan het bouwwerk door te voeren.