'Erken dat er sprake is van 'afrofobie' in Nederland'

Het Landelijk Platform Slavernijverleden wil dat de Nederlandse regering het begrip 'afrofobie' erkent en daar gericht anti-discriminatiebeleid voor ontwikkelt. Ook moet er onderzoek worden gedaan naar discriminatie van mensen van Afrikaanse afkomst.

Dat verzoek is al eens tevergeefs gedaan, maar voorzitter Barryl Biekman vindt dat het kabinet er nu echt werk van moet maken. Het platform is de aanjager van de herdenking van het Nederlandse slavernijverleden, vandaag in onder meer Amsterdam.

Volgens Biekman (69), is het van belang dat er in Nederland over afrofobie wordt gesproken. Want waar iedereen meteen weet wat homofobie of islamofobie betekent, geldt dat voor afrofobie niet.

Het veel gebruikte 'anti-zwartracisme' vindt Biekman een containerbegrip. In Amerika gaat anti-zwartracisme ook over de oorspronkelijke bevolking van dat continent. In Europa heeft het betrekking op racisme ten aanzien van iedereen die niet wit is, zegt ze.

Angst voor zwarte mensen

Afrofobie gaat specifiek over racisme tegen mensen van Afrikaanse komaf, legt Biekman uit. "Het gaat over veel meer dan angst voor en weerzin tegen mensen met een zwarte huidskleur. Het gaat over geïnstitutionaliseerde waandenkbeelden over Afrika en de Afrikaanse mens."

Als voorbeeld daarvan noemt ze discriminatie op de arbeidsmarkt van mensen van Surinaamse en Antilliaanse origine. Daar is bij hen vaker sprake van dan bij andere minderheden, constateerde het Sociaal en Cultureel Planbureau. Biekman: "Als je vindt dat Afrikaanse mensen lui zijn, dan worden hun kinderen ook zo gezien en dan heeft dat effect op hoe de mensen worden behandeld."

Ze vindt het niet overdreven om te spreken over angst voor zwarte mensen. "Mijn ervaringen zijn gebaseerd op feiten. Onlangs wilde ik in een bushalte op een bankje gaan zitten. De oudere dame die er al zat, begon te bibberen van angst. Ik zag dat ze haar tas stevig vastgreep. Ik heb haar gerust moeten stellen."

Ook in Europa is afrofobie een term die steeds gangbaarder wordt. De ENAR, een netwerk van Europese organisaties tegen racisme, definieert afrofobie als "een specifieke vorm van racisme die mensen van Afrikaanse herkomst ontmenselijkt en ze hun waardigheid ontneemt".

Het Europees Parlement heeft vorig jaar een resolutie aangenomen waarin anti-zwart-racisme aan de kaak wordt gesteld. Afrofobie en anti-zwart-racisme zijn volgens het parlement specifieke vormen van racisme. Het treft volgens niet alleen mensen uit de voormalige koloniën, maar ook degenen die nu uit Afrika naar Europa proberen te komen.

In 2011 constateerde de VN dat in veel landen, waaronder Nederland, de wil er niet was om serieus werk te maken van deze discriminatie. Daarom besloot de VN er tien jaar extra aandacht aan te besteden, van 2015 tot 2025. Ook Nederland doet daaraan mee, hoewel er weinig ruchtbaarheid aan is gegeven. Biekman van het Platform Slavernijverleden is niet tevreden over de Nederlandse inzet tot nu toe.

"Het kabinet heeft 500.000 euro uitgetrokken voor een fonds dat geld verdeelt onder culturele en sociale projecten via het Prins Bernard Cultuurfonds en het Oranjefonds. Maar een plan van aanpak is er nooit gekomen", constateert ze.

Eén van de organisaties die subsidie kreeg is de Stichting Tubane, een organisatie voor de Rwandese gemeenschap in Amsterdam en omgeving. Voorzitter Jean D. Rwasibo is wel blij met de aandacht die er dankzij de VN voor het onderwerp is, ook in Nederland.

Hij vindt dat er een taboe is op het bespreken van racisme tegen zwarte mensen. "Die discriminatie is veel erger dan van bijvoorbeeld mensen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond. Wij zijn een vergeten groep", aldus een geëmotioneerde Rwasibo. Met overslaande stem vertelt hij zijn ervaring: "Zwarten worden gezien als apen, niet als mensen."

Niet veilig

Er zijn verschillende bijeenkomsten in Nederland geweest met organisaties van mensen van Afrikaanse komaf. Die werden onder meer door het ministerie van Sociale Zaken georganiseerd, Rwasibo is erbij geweest. De aanleiding voor de Black Lives Matter-demonstraties is de dood van de Afro-Amerikaan George Floyd. Maar Rwasibo denkt dat ook de bijeenkomsten mensen hebben gemotiveerd om zich uit te spreken tegen racisme.

Het Afro-Surinaamse Comité Boni probeert sinds 2015 afrofobie in Nederland aan te kaarten. Aanleiding was een incident in Almere, waarbij een motoragent een jongen, vastgebonden aan zijn motor liet meerennen naar het politiebureau.

Het comité noemde dat een daad van afrofobie. "Het is verontrustend dat burgers van Afrikaanse afkomst zich niet veilig voelen in Nederland en dat ze er niet op kunnen vertrouwen dat de politie ook hun mensenrechten beschermt." De agent in kwestie is later door de politie disciplinair bestraft.

Comité Boni en Stichting Grani organiseren vandaag een eigen manifestatie en leggen een krans bij het slavernijmonument in Amsterdam. Volgens de beide organisaties beginnen de jongste generaties te voelen en te begrijpen "dat wij met zijn allen op moeten staan, veranderingen moeten afdwingen en eisen moeten stellen."