Jonge Hongkongers gaan naar buitenland, 'situatie verslechtert zo snel'
Hongkongers gooien hun toekomstplannen op de schop. Hoge huren en erosie van vrijheden zorgden al voor de start van een exodus. Een Nationale Veiligheidswet, die nu is doorgevoerd, maakt dat meer Hongkongers hun toekomst in de stad heroverwegen.
"Ik krijg de laatste tijd veel berichten binnen van vrienden, sommigen heb ik in tijden niet gesproken", zegt de Hongkongse dertiger John (echte naam bij redactie bekend, red.). Hij kwam een paar jaar geleden met zijn gezin in Nederland wonen. "Ze vragen zich af hoe het leven is in Nederland. Wat zijn de kansen om Nederlands staatsburger te worden? Anderen gaan bijvoorbeeld voor de Britse route. Veel mensen zijn op zoek naar de uitgang."
Canada, Duitsland, Nederland
Cijfers over 2020 zijn er nog niet, wel van het jaar daarvoor: in 2019 kozen 29.200 Hongkongers ervoor de stad te verlaten, het hoogste cijfer sinds 2012. Onder hen zijn activisten en onafhankelijkheidsstrijders, maar ook grote groepen meer gematigde Hongkongers. Taiwan ving enkele honderden demonstranten op. Anderen kwamen terecht in landen als Canada, Duitsland en Groot-Brittannië, tot 1997 kolonisator van de miljoenenstad. Sommigen kiezen voor Nederland.
Zoals John, die een baan kreeg aangeboden in Nederland bij een grote multinational. "Aan de ene kant een mooie stap in mijn carrière", vertelt hij tijdens een wandeling nabij de pier in Scheveningen. Hongkong is duur en ruimte is er schaars. "Maar wat ook meespeelde, is dat ik Hongkong om politieke redenen wilde verlaten. Ik wilde simpelweg niet dat mijn kinderen daar zouden opgroeien."
Je weet gewoon niet wat de consequenties zijn voor je familie en vrienden.
Lange tijd gold Hongkong als laatste bastion van vrijheid binnen de Chinese landsgrenzen, nu zijn ook Hongkongers op hun hoede wanneer er gepraat wordt over gevoelige onderwerpen. Ook ver weg van huis. "De situatie verslechtert zo snel, dat we ons niet meer publiekelijk durven uit te spreken", zegt John, die een actieve rol speelde tijdens de parapluprotesten van 2014. Een vreedzaam protest, waarin universeel stemrecht werd geëist. "Je weet gewoon niet wat de consequenties zijn voor je familie en vrienden, voor je baanzekerheid", refereert hij naar de nieuwste veiligheidswet.
Botsende systemen
"Peking was bang dat Hongkong een basis zou worden voor omverwerping van het Chinese systeem", legt Cora Chan Sau-wai van de Universiteit van Hongkong de beweegredenen van de partijtop uit om met een veiligheidswet te komen. Partijfunctionarissen hebben meermaals benadrukt dat de wet een formaliteit is, en ieder land wetten heeft die de nationale veiligheid moeten garanderen. "Hongkongers zijn bang dat de wet inbreuk zal maken op hun rechten", illustreert juriste Chan de twee botsende systemen.
Ze denkt niet dat Peking deze wet "vaak" zal gebruiken of "arbitrair" zal inzetten. "Maar dit zet wel de deur open voor inmenging van Peking, dat nationale veiligheid breed definieert. Dat maakt dat er een koelere wind waait over de rechten en vrijheden in Hongkong." Voor Peking is het ondenkbaar dat nationale wetten onder de voet kunnen worden gelopen door het Hongkongse juridische systeem, meent ze.
Volgens Josephine (echte naam bij redactie bekend, red.), een Hongkongse twintiger die al meerdere jaren in Nederland studeert, is voorzichtigheid daarom geboden. "Ik denk dat vrijwel iedereen in Hongkong nu wel heeft uitgezocht hoe ze hun internet via een versleutelde verbinding kunnen laten verlopen, of hoe ze hun Facebook-account kunnen verwijderen", zegt ze. Ook zij wil anoniem blijven. "Omdat mijn familie in Hongkong zit, maar ook vanwege de Chinese invloeden hier." Politieke discussies op de campus met wat ze noemt "bevooroordeelde Chinese studenten" zegt ze angstvallig te vermijden.
Waar haar toekomst ligt? "Ik studeer dit jaar af, en mijn ouders zeggen nu: blijf gewoon in Nederland. Het is er veilig voor je, en je kunt proberen het Nederlandse staatsburgerschap te bemachtigen. Daarmee zou ik beschermd zijn, wat ik in de toekomst ook ga doen."
John mikte al langer op zo'n zelfde scenario, en zag zich gesterkt in zijn keuze toen Peking eerder dit jaar de plannen voor de veiligheidswet voor het eerst uiteenzette.
Zorgen dat kinderen en familie veilig zijn
"Men heeft een pistool, men heeft de munitie. Het is alleen nog de vraag tegen wie de trekker zal worden overgehaald, en wanneer." Hij zegt zich schuldig te voelen, noemt zich een "lafferik" dat hij niet kon aanhaken tijdens de protesten van het afgelopen jaar. "Als ik vijf of tien jaar jonger was geweest, was ik teruggegaan. Maar ik moet ervoor zorgen dat mijn familie en mijn kinderen veilig zijn."
Terug naar Hongkong voor de verkiezingen van september voor het Hongkongse parlement gaat hij wel. "De stad wordt gecontroleerd door pro-Pekingpartijen", zegt John, "maar ik wil mijn stem laten horen." De quarantaineperiode van twee weken, verplicht voor iedereen die landt in Hongkong, wordt daarbij ook door Josephine voor lief genomen. "Verkiezingen vormen de basis van de democratie, een van de weinige rechten die we hebben in Hongkong."
