EK 2008: 'Uitslagen Oranje indrukwekkend, maar geven ook vertekend beeld'

Een ongekende 3-0 overwinning op wereldkampioen Italië, gevolgd door een even mooie 4-1 zege op vice-wereldkampioen Frankrijk. Tijdens het Europees kampioenschap voetbal in 2008 lijkt het Nederlands elftal op weg om historie te schrijven.

Terwijl tienduizenden Oranjefans de Zwitserse hoofdstad Bern overspoelen, groeit het geloof in een nieuwe Europese titel. Twintig jaar na 1988. Nederland wint op halve kracht ook de laatste groepswedstrijd tegen Roemenië (2-0) en stoot vol zelfvertrouwen door naar de kwartfinales.

In de uitzending van Studio Sport Archief wordt zondagmiddag vanaf 15.00 uur op NPO 1, NOS.nl en in de NOS-app teruggeblikt op dat EK.

In de kwartfinales treft de ploeg van bondscoach Marco van Basten Rusland, gecoacht door Guus Hiddink. Het gevoel van euforie en onoverwinnelijkheid verdwijnt pijnlijk snel bij Oranje, want de ijzersterke Russische ploeg overklast Oranje volledig.

Naast Hiddink op de Russische bank zat assistent-trainer Raymond Verheijen. Hij had al snel het gevoel dat zijn ploeg kon winnen, vertelt hij twaalf jaar later.

"De uitslagen van Oranje in de groepsfase waren inderdaad indrukwekkend, maar als je goed kijkt, is dat beeld vertekend", blikt Verheijen terug. "Doelman Edwin van der Sar moest heel veel reddingen maken in die duels. Nederland kreeg ook veel kansen en benutte die ook."

Geloof

"Hiddink zag dat en liet in aanloop naar die kwartfinale alle reddingen van Van der Sar achter elkaar zetten. Vervolgens vertelde hij de spelers dat ze naar de hoogtepunten van Nederland zouden kijken. Die dachten echt: wat is dit?", vertelt Verheijen. "Toen zij al die kansen zagen, zag je ze opveren en groeide het geloof."

"Rusland ziet zichzelf vaak als underdog, maar destijds waren er een aantal factoren die positief werkten voor de Russen. Voorafgaand aan het EK won Rusland het Eurovisie Songfestival en veroverde Zenit de UEFA Cup. Dat zorgde voor een goede gemoedstoestand."

"Daarnaast bestond het elftal voornamelijk uit spelers van CSKA Moskou en Zenit. Die waren al heel goed op elkaar ingespeeld. En conditioneel waren ze heel sterk", weet Verheijen. "Als laatste had Guus het ook tactisch goed voor elkaar."

Na een kansenregen in de eerste helft van het duel met Oranje, schoot Roman Pavljoetsjenko na rust de Russen op voorsprong. Ruud van Nistelrooij kopte vlak voor tijd de gelijkmaker binnen, maar in de verlenging oogden de Russen vele malen fitter en wonnen ze uiteindelijk met 3-1, waardoor de halve finales werden bereikt.

"Wij zijn anders gaan trainen. Waar de Russen vaak heel lang trainden in een laag tempo, deden wij kortere trainingen in een hoog tempo. Dat bleek een schot in de roos. De spelers waren ontzettend fit."

Basisspelers

Het is opvallend te noemen dat Oranje een stuk minder fit was dan Rusland in die kwartfinale. Bondscoach Van Basten had namelijk een aantal basisspelers rust gegeven in de laatste groepswedstrijd tegen Roemenië en het Nederlands elftal had ook nog eens meer rust tussen de wedstrijden.

Verheijen: "Een land laten spelen met een B-team is een grote fout. Waarom zou je het ritme van de spelers willen breken? Dit heeft altijd een negatief effect. Ook op het brein. Dat bleek ook wel, want alle ploegen die het deden tijdens dat EK, werden in de daaropvolgende ronde uitgeschakeld."

Enkele dagen voor de wedstrijd tegen Rusland kreeg Oranje nog een zware mentale tik te verwerken. De zwangere vrouw van verdediger Khalid Boulahrouz werd opgenomen in het ziekenhuis in Lausanne. Hun dochtertje werd die dag, drie maanden te vroeg, geboren. Kort na de geboorte overleed het meisje.

Amateuristisch

"Dat is natuurlijk een heel pijnlijk verhaal", zegt Verheijen. "Maar de staf van het Nederlands elftal heeft dat totaal amateuristisch gemanaged. Dat klinkt hard, omdat er iemand is overleden, maar op het moment dat spelers langsgaan in het ziekenhuis, is voetbal niet meer belangrijk. Al is het vanuit menselijk oogpunt natuurlijk heel empathisch."

"Toen ik een aantal spelers van Oranje sprak tijdens de warming-up, merkte ik al dat hun aandacht niet bij de wedstrijd was. Al kan ik niet zeggen of dat kwam door de eerdere goede resultaten of door alles rond Boulahrouz."

Rusland ging uiteindelijk in de halve finales ten onder (0-3) tegen de latere Europees kampioen Spanje. Desondanks kijkt Verheijen zeer tevreden terug op het toernooi.

"Na het eindtoernooi in Zuid-Korea (waar hij in 2002 als assistent van Hiddink met het gastland de halve finales van het WK haalde, red.) was dit zeker het mooiste toernooi dat ik heb meegemaakt."